Finans

Special Purpose Vehicle Nedir?

Efenim bu yazıda konumuz enron vakası gibi dönem dönem finansal usulsüzlüklere de konu olduğunu gördüğümüz, adı offshore bankacılık ve kara para aklama ile sıklıkla anılmakta olan, finansal mühendisliğin son icatlarından, Karl Marx’ı mezarında ters döndürecek kadar kapitalist bir ürün : special purpose vehicle nedir meselesi. 

Special Purpose Vehicle Nedir ?

Türkçeye çevirirsek özel amaçlı şirket olarak çevirebileceğimiz special purpose vehicle, literatürde dönem dönem special purpose entity olarak da geçer. Bu şirket tipi aslında bir şirketler grubunun ya da ana firmanın iştirakidir. Bu şekilde ayrı olarak incelenmesinin nedeni ayrı bir iş ve sorumluluk dağılımı gerektiren bir proje yatırımı olabileceği gibi grubun faiz riski kur riski ya da herhangi bir finansal riskinin gruptan ya da ana firmadan ayrılmaya çalışmasıdır.

Yani ana firma ya da special purpose vehicle ın kendisi batsa/içi boşaltılsa dahi diğerlerinin yoluna devam etmesi için kurulan şirket tipidir. Buradan da anlayabileceğiniz gibi zor ekonomik konjonktür dönemlerinde ya da oldukça riskli/büyük projelerde special purpose vehicle etkin şekilde kullanılır. Yine ülkemizdeki Kamu Özel İşbirliği projelerinde sıklıkla karşılaşmaktayız bu spv nanesi ile.

Niyet Bozulması

Tıpkı Enron skandalında olduğu üzere kötü amaçlı da kullanılabilir bu spv ler. Efenim nasıl yapılıyor? Bir spv kuruluyor, bu spv vasıtası ile ana firmanın borcu gizleniyor.

Spv lerin ana kuruluş amaçlarını yukarıda yazdık ama ek olarak muhakkak spv nin işine özgü bir menkul kıymet ihracı olması da spv’lerin olmazsa olmazıdır.

Bununla birlikte uluslararası finansmanda spv lerin bir kredi teminatını ya da muhtelif türev işlemlerde karşı tarafı oluşturduğu da görülen uygulamalardandır.

Proje finansmanı ya da şirket satın almaları dışında gemi satın alma da ya da gemi yatırımlarında da sıklıkla kullanıldığını görürüz bu special purpose vehicle nedir meselesinin.

Özellikle borsada yaptığınız yatırıma konu olan şirketlere ilişkin zombi şirket kontrolü yapmak istiyorsanız, muhakkak bir spv si olup olmadığını, şayet var ise bu spv nin bilanço analizini de yapmanızı tavsiye ederim.

Enron SPV’yi Nasıl Kullandı?

Aslında enronun batmasının tek sebebi spv değil. Bu sadece kullanılan yöntemlerden birisi. Efenim enron önce hisselerini kurduğu bir spv ye devir ediyor. Bu devir karşılığında nakit para alıyor.

Enron’un defoları açığa çıktıkça bilançosundaki aktif kalemlerinde bulunan muhtelif varlıkların değerini korumak adına bu spv deki hisseler teminat gösterilerek işlem yapılıyor. Yani yan firma ana firma adına, ana firmanın hisselerini rehin verip borç alıyor ve parayı ana firmaya aktarıyor. Borç başka firmada varlık başka firmada.

SPV Nasıl Kullanılıyor?

Şimdi yukarıda kısa bir özet geçtik. Oldukça geniş bir yelpazede kullanım alanını gördüğümüz spv ler aslında sıklıkla şöyle bir işlem sürecinden geçiyor.

Genelde ortada ya bir şirket satın alması,ya büyük bir proje ya da joint venture dediğimiz herkesin sorumluluğunun ayrı olduğu iş ortaklığı ile büyük projeye girişilmesi söz konusudur. Diyelim ki şirket satın alması gerçekleştirilecek.

Önce bir offshore merkezine koşulur ve spv kurulur. Spv nin offhore bankacılığın yoğun olduğu yörelerde kurulmasının tek esprisi ciddi vergi avantajı sağlamasıdır. Şirket satın almasını bu firma gerçekleştirecektir. Bu firmaya daha sonra ana firmanın sermayesi eklenir. Aslan payını ise genelde finansörler sağlar. Finansörler ile yapılan anlaşma genelde şu şekildedir. Kardeşim bu firma kendi borcunu kendisi ödeyecek. Ödeme ise bu firmanın kazançlarından elde edilen kar sonrası dağıtılan temettü ile olacak. 

Eğer firma yaptığı işten iyi para kazanırsa banka için oh ne âlâ. Lakin firma zorlanmaya başlarsa bankalar elinde batık spv nin hisseleri ile öyle el elde baş başta kala kalır.

Gördüğünüz gibi ana firmanın aldığı tek risk sermaye. Bankacılıkta risk arttıkça sermayedarın riski azalır, bankanın ki artar. Eğer risk çok yüksek ise ihale direk halka kalır.

SPV Başka Nasıl Kullanılabilir ?

Ana firmanın borcunu gizlemek, kar göstermek, bilanço toparlanması ve makyajlanması, ana firmanın kredi puanını arttırmak vs gibi bir çok yöntemle kullanılır. Niyeti bozduysan her türlü finansal itlik ve çakallık yapılabilmektedir bu liberal düzenin denetimsiz dünyasında. Herkes de alkışlar bu arada.

Special purpose vehicle nedir yazımızın sonuna geldik efenim. Esen kalınız.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.