Ekonomi

Enflasyon Nasıl Hesaplanır ?

Bu yazıda konumuz enflasyon nasıl hesaplanır meselesi. Yazımızda ülkemizde enflasyon nasıl hesaplanır ile başlayıp, enflasyon sepetinde neler olduğunu izah edeceğiz. O kısımda anlamanızı beklediğimiz husus ülke enflasyonu ile gelir gruplarının enflasyonun farklı olduğu. Hatta bu görüşümüzden gaz almak suretiyle TÜİK’e bir kaç tavsiye de bulunacağız. Buyurun başlayalım enflasyon nasıl hesaplanır yazımıza.

Enflasyon Nedir ?

Enflasyon TÜİK tarafından hesaplanır. Size önce genel mantığını anlatayım. TÜİK ülkede tüketilen tüm malların istatistiğini tutar. Bunların içerisinden ise ağırlıklı ortalaması en yüksek olan malları bir sepete toplar. Buna da enflasyon sepeti denir.

Enflasyon Nasıl Hesaplanır ?

Peki bu mallardaki fiyat artışları eşit şekilde mi etki eder. Tabii ki hayır. Hepsi tüketim oranı nezdine etki eder toplama.

Örnekle açıklayalım. Hayali Yatırım Kurusu ülkesinde toplam tüketilen malların istatistiği şu:

Mal Tüketim Birimi Eski Fiyatı Yeni Fiyatı Toplam Harcama Fiyat Artışı
Makarna 10 kg 1 2 20 %100
Muz 50 kg 10 8 80 -%10
Yatırım Kurusu ülkesinde bir senede tüketilen tüm malları gösterir tablo

Yatırım Kurusu ülkesinde enflasyon nasıl hesaplanır? Tabii ki tüketim miktarlarına göre. Makarnanın fiyat artış oranı %90 ama toplam harcamalar içindeki yeri 20/100. Muzun fiyat azalış oranı -%10 ama toplam harcama içerisindeki yeri 80/100. Siz enflasyon oranını (%90-%10)/2 = %40 olarak hesaplayamazsınız. Tüketildiği miktar oranında hesaplama yapmanız gerekir ki buna ağırlıklı ortalamaya göre hesap yapmak denir. Bu örnekte enflasyonumuz -%1’dir . Yani yüzde 1 düşme yaşanmıştır.

Enflasyon Sepetinde Neler Var?

Ülkemizde enflasyon nasıl hesaplanır sorusundan sonra gelen ikinci soru enflasyon sepetindeki mallar konusudur. Bu mesele sürekli tartışma konusu haline getirilmektedir. Vay efendim burada pinpon topunun ne işi var, vay efendim çamaşır makinesini 5 yılda bir alıyorum niye sepete koymuşlar, ben bu sene araba almadım ki niye bu enflasyonda var denmektedir. Hayatımda gördüğüm en saçma yorum budur. Yani borçlarımızı niye para basarak kapatmıyoruz lafından sonra duymaktan en fazla iğrendiğim laf budur.

Ülkemizde sürekli tartışma konusu edilen ancak yukarıdaki enflasyon nasıl hesaplanır yazımı okuduğunuzda sizin için daha anlaşılabilir hale gelecek olan enflasyon sepetinde ne olduğuna TÜİK’in web sitesinden bakabilirsiniz.

enflasyon-nasil-hesaplanir

TÜİK dönem dönem sepeti güncellemektedir. Muhtelif ürünler sürekli enflasyon sepetine girip çıkmakla birlikte 2020 yılı itibariyle tüketim malı gruplarının enflasyon dağılımı aşağıdaki şekildedir.

enflasyon-dagilimi-2020
Enflasyon sepetinde bulunan malların ağırlık dağılımı. Sıralamada ilk üç:gıda,ulaştırma ve konut

Sepette güncel şekilde 418 temel madde ve bu maddeler ile bağlantılı 897 mal bulunmaktadır. Hesaplama yapılırken manipülasyon olasılığı göz önüne alınarak toplamda yaklaşık 555 bin fiyat toplanır. Ki küçük bir matematikle ürün başına ortalama 618 farklı fiyat toplandığı sonucunu çıkarabilirsiniz bu yazıdan. Bu fiyatların 30 bine yakını iş yerlerinden 5 bine yakını hanelerden toplanmaktadır.

Kendi Enflasyonumu Nasıl Hesaplarım?

Enflasyon yukarıda bahsettiğim üzere ülke bazında açıklanan, yani tüm vatandaşların bütün tüketimleri üzerine hesaplanan bir veridir. Yani ülkedeki tüm vatandaşların toplam tüketimleri dikkate alınır. Zaten bu yüzden senin sürekli almadığın araba, çamaşır makinesi, mobilya, pinpon topu hatta drone enflasyon sepetine girmiştir.

Tüfe bazında enflasyon nasıl hesaplanır meselesindeki sorun ülkedeki insanların gelir dağılımlarının, yaş gruplarının ve tüketim alışkanlıklarının farklı olması ve konsolide edilerek açıklanan bu verinin hiç kimsenin tüketim alışkanlıklarını (doğal olarak) yansıtmamasıdır.

Devlet ya da yürütme dediğiniz kurum tabii ki tek tek bireylerin değil toplumun toplam verisi üzerine politika geliştirmek durumunda kalır. Devletin açıkladığı enflasyon verisi ile sizin enflasyonunuz arasında fark olmasının temel nedeni budur. Devlet tüm vatandaşlarını düşünüp toplam tüketime göre politika yapmak zorundadır. Maalesef devlet aygıtı kişiye özel politika geliştiremez.

Siz kendi enflasyon sepetinizi hazırlayabilirsiniz. TÜİK’in web sitesinde enflasyon sepetine konu olan ürünler ve fiyat değişimleri tek tek açıklanmaktadır. Oralardan kullandığınız ürünleri seçebilir, hatta TÜİK’in fiyatlarını kontrol edebilir, size yukarıda tabloda verdiğim yöntemi kullanarak hesaplama yapabilirsiniz. Bu sayede özellikle yatırım işlemlerinizde kullanmak üzere daha doğru bir enflasyon oranı yakalamış olur ve alım gücünüzün ne kadar düştüğünü daha doğru hesaplarsınız.

kendi-enflasyonum

TÜİK’e Öneriler

Yıllardır yapmış olduğum iş nedeniyle ülkenin bir bölgesinden diğer bölgesine tırım tırım gezmekteyim. Bir çok coğrafya ve bölgede çalışma imkanım oldu.

Bu süreçte gördüğüm şeylerden birisi şu. Bence devlet her bölge için ayrı bir asgari ücret ve ayrı enflasyon açıklamalı. Bu sayede öncelikle halkın enflasyonu ile devletin enflasyonu arasındaki makas biraz daha kapatılmış ve bölgesel olarak geliştirilen fiyat ve zam uygulamaları biraz daha doğru hesaplanmış olur. Eğer ki derdimiz hakkaniyetli bir tespit yapıp buna göre politika belirlemek ise bütünü ne kadar parçalara ayırıp detaya inersek o kadar kapsamlı ve bölge bazında farklı politika gerçekleştirilmiş olur. Bu da sizin enflasyonu yönetmenizi kolaylaştırır.

Bir başka önerim ise gelir gruplarına göre farklı enflasyon açıklanmasıdır. Bu enflasyon sadece bilgi için ve politikalarda kullanılmak için faydalanılması gereken, bunun dışında sadece asgari ücret zammına konu edilmesi gereken bir enflasyon olmalıdır. Bu kapsamda üstün gelir grubu, yüksek gelir grubu, orta-üst gelir grubu, orta-alt gelir grubu ve alt gelir grupları şeklinde sınıflandırma yapılmalı, bu gruplara mensup olduğu tespit edilen kişilerin tüketim alışkanlıkları incelenerek her birine ayrı sepet yapılmalıdır.

Toplumu bu şekilde gelir gruplarına göre ayırmak size garip geliyor olabilir. Ancak dediğim gibi bütünü ne kadar fazla parçaya ayırıp istatistik veri elde edersek nihai sonuç olan enflasyonu yönetmek o kadar kolay olur. Hatta özellikle enflasyonu en derinden hisseden alt ve orta-alt gelir grubu, toplum nüfusunun ağırlıklı kısmını oluşturduğundan, toplumun sızlanmasını dindirmek için ilk hedefleme alt ve orta-alt gelir grubunu vuran enflasyonun indirilmesidir.

Mesela bir istatistik çalışma yapılsa muhtemelen bu kişiler en fazla gıda, toplu taşıma (ulaşım) ve konaklama yani kiradaki artışlardan etkilenecektir. Siz toplumun ağırlıklı kesiminin bir problemini çözmek için bu ürün grubunun sorunlarını çözmeye öncelik vererek problemi ortadan kaldırabilirsiniz.

Şimdilik aklıma gelen politika önerileri bu kadar. Umarım burada yazdıklarım bir gün ülkemize uygulanacak müreffeh Türkiye için bir adım daha ileri atmış olacağız. Esen kalın efenim.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.