Borsada Manipülasyon

Bu gün yazımızda borsada manipülasyon nasıl yapıldığını, borsada manipülasyon tekniklerini ve yöntemlerini, borsada manipülasyon eylemlerine karışmamak için nelere dikkat etmeniz gerektiğini ve gözünüzü nerede açmanız gerektiğini anlatacağım.

Spekülasyon/Manipülasyon Farkı 

Borsada manipülasyon yasaktır ve suçtur. Spekülasyon dediğimiz faaliyet ise esasen yasa tarafından yasaklanmamış bir faaliyettir. Şimdi hoplayıp zıplayıp nasıl yasaklanmaz arkadaş bu, nerde bu devlet nerde bu millet diye feryat figan etmeyin. Aslında hepimiz temel olarak birer spekülatörüz. Biraz detayına girelim. 

Hepimiz Spekülatörüz

Spekülasyon demek aslında bir şeyin fiyatının artacağı ya da azalacağı düşüncesi ve beklentisi ile alım-satım işlemidir. Yani piyasadaki herkes esasen spekülatör ve yatırım yaptığımız için çoğumuz spekülatörüz. Çünkü bir şeyi alıp fiyatının artmasını ya da azalmasını, bundan da kazanç sağlamayı umut ediyoruz. Mesela babam sürekli gram altın alıyor, tek beklentisi fiyatının artacak olması, babam da bir spekülatördür bu noktada. 

Borsada manipülasyon ise bambaşka bir olaydır. Zaten SPK manipülasyonu suç olarak nitelemiştir. Yukarıda anlattığım spekülasyon faaliyetine, bir kişinin toplumu kendi menfaatleri yönünde yönlendirmesini eklerseniz bu manipülasyon olur.  

Finansal piyasalarda manipülasyon bir çok şekilde yapılır ama en çok kullanılan yöntem piyasa dedikodusu çıkarmak, haber vermek ve piyasanın beklentilerini oynatmak yönündedir. Zaten sanırım bu olmadan bir manipülasyon faaliyeti olmaz ve manipülasyonu manipülasyon yapan da bu haberin yayılmasının gücüdür.  

Bu manipülasyon meselesini biraz detaylı anlatacağım. Küçük yatırımcı olarak nelerle karşılaşacağınızı bilin ve tufaya gelmeyin. Çünkü bu piyasada çok fazla dolandırıcı ve manipülatör var. SPK zaman zaman müdahale ediyor ama onlarda görevi gereği ancak olay olduktan sonra müdahale edebildiklerinden (hukukta maddi kanıt meselesi) iş işten geçmiş oluyor.  

SPK Niye Manipülasyon Faaliyetlerin Engellemiyor? 

Hazır yeri gelmişken bu SPK ve manipülasyona müdahale konusuna da detay değineceğim. Halkımız daha doğrusu küçük yatırımcı olan halkımız SPK’ya kızıyor. Vay efendim SPK akbabaymış, olaylara ancak olunca müdahale edermiş filan. Olası şüpheyle üstünüzün aranmasına nasıl kızıyorsanız olası şüpheyle işlemleriniz kontrol edilmesine de kızarsınız. Olası şüpheyle, şüpheli tavır ile kişiler suçlanamaz.

Devlet dediğiniz kurum insanların tipine, takıldığı ortama, hareketlerine bakarak birilerinin suç işleyip işlemediğine karar veremez. Bu silahlı olan emniyet güçlerine inanılmaz bir özgürlük, insanların mahremiyetini ihlal hakkını verir. Aynı durum SPK için de geçerlidir. SPK sizin mahrem bilgileriniz olan yatırım bilgilerinize erişmemelidir. Bu bir insan hakkıdır.  

Bildiğiniz üzere mahkemelerde davalar maddi kanıt olmadan sonuçlanmaz. Kuvvetle muhtemel suçu işlemiş olduğunu düşünseniz dahi o suçu işlediğine ilişkin kanıtınız, en kötü olasılık ile illiyet bağını kurmanız gerekir. Yani hâkim ya da savcı kanaat getiremez, getirse de karşı tarafın avukatı bu durumu üst yargıya taşıyacaktır. SPK’nın olaylara geç müdahale ediyor olmasının sebebi budur. Aslında denetim kavramının erken uyarı sistemi ile müdahalesi sınırlıdır. Proaktif denetim denilen şey, tamamen tahmine dayalı bir model ya da kurgu ile yapıldığından kişi o işlemi gerçekleştirene kadar size müdahale imkânı vermez.  

Fiilin Kesinleşmemesi

Olayı şöyle hayal edin. Bir kişiyi öldürmeye karar verdiniz. Aldığınız tabancayı, gittiniz dayadınız adamın kafasına, ancak o anda oradan geçen bir polis arabasının ışıklarını fark ettiniz ve vazgeçtiniz. Silahı indirip kaçtınız. Şimdi sizi neyden yargılayacağız? Adam öldürmekten yargılanmanız doğru olur mu? Ortada böyle bir fiil yokken sizi nasıl yargılayacağız? 

Şimdi bu yukarda yazdıklarımı manipülasyon işlemlerine simüle edin. Borsada manipülasyon yapmak isteyen adam işini ortalama 2-3 gün içinde bitiriyor. İstediğiniz kadar erken uyarı sistemi kursanız da maddi kanıt peydah olmadan bu kişiler hakkında hukuki yaptırımda bulunamayacağınızdan bir şey yapamazsınız. En fazla alabileceğiniz önlem bu noktada aşırı fiyat dalgalanmalarına istinaden hissenin borsadaki işlem tahtasını manipülasyon olasılığı ile durdurmak. 

Bu durumu zaten Brüt Takas ve Devre Kesici yazılarında izah etmiştik. Ama yine aşırı fiyat dalgalanması olduktan sonra bu yaptırımı uygulamak zorundadır SPK, eğer işlem aşamasında ya da emir sürecinde müdahale ederse serbest piyasanın içine etmiş olur ki zaten hacim anlamında sorun yaşayan bir iç piyasamız var. Bunu filan da yaparsa bırak yabancıyı yerli de girmez piyasaya. SPK tüm bu yazdıklarımı gözetmek zorundadır. SPK hissenin gerçekten talep olduğu için yükselmiş olabileceğini de gözetmek zorundadır. 

Şimdi aranızdan bazılarınız bak hele bak SPK’yı temize çıkarıyor diyecek ama bir kez daha okuyun yazdıklarımı. SPK’nın müdahale alanının kısıtlı olduğunu göreceksiniz. 

Gelelim muhtemelen yazının merakla beklediğiniz bölümüne. Hemen kendimizi manipülatör gibi hayal ederek işlem yapacağız.  

Borsada Manipülasyon Metodu 1 

Borsada manipülasyona ilişkin açıklayacağımız ilk yöntemi bu başlık altında değerlendireceğiz. Bunun için hemen kendi akrabalarına ya da arkadaşlarına kendi paranı bankadan nakit olarak yatırtıyorsun. Bu arada kendi hesabından hem alım hem satım yapmak gibi bir salaklık yapma. Adamı tersten dikip düz oynatırlar. Manipülasyondan zengin olup karıyla kızla parayı yatlarda yiyeceğim derken demir parmaklığın arkasına girersin. SPK’da o kadar mal değil. Neyse bu işlemleri yaptıktan sonra da bu aslında senin olan parayı bu paravan yatırım hesaplarına aktarıyorsun.  

Mesela Aselsan hissesi şu an 25 TL. Cebimde 10 mio TL var. Tahtayı sallayıp manipülasyon yapmak istiyorum. Niye Aselsan’ı seçtim çünkü hisse işlem hacmi çok düşük. Günlük en fazla 20 mio TL işlem hacmi olan bir tahtası var. (Gerçekte böyle bir şey yok bu arada, Aselsan gibi tabana yaygın bir hissede 10 mio TL ile filan manipülasyon yapamazsınız aman deyim denemeye kalkmayın.)

10 mio TL’yi 10’a bölüp eşe dosta akrabaya yatırttık. Şimdi mevcut fiyattan hisse toplamaya başlıyorsun. Önce yatırımcıların elindeki hisseleri alıyorsun. Burada ufak tefek yatırımcılar, tradeciler filan çıkar zaten. Ama şunu unutmayın. Bu manipülasyon işlemi yapılırken mutlaka karşı tarafta da silkeleyeceğin adam bırakman lazım.  

Hisseleri aldın ve yavaş yavaş tahtanın hâkimiyeti sana geçti. Eline tahtayı sallayacak kadar hisseyi topladıktan sonra başlıyorsun kendi içinde al sata. Unutmayın cebimizde başlangıçta 10 mio TL vardı. 25 TL’den topladık hisseleri. Bende şu an 400.000 adet hisse var. Bu hisseleri dağıttığım arkadaşlarla paslaşmaya başlıyoruz. Ben hisseleri yüksek fiyattan satışa koyuyorum. Normalde piyasa yani tahta bende olmasa kimse yüzüne bakmaz ama hissenin tahtası bende, bundan sonra oyun kurucu benim. Ben ne dersem o olacak. 

Veriyorum satışı 30’dan karşı taraf alıyor 30’dan. Veriyorum hisseyi 40’tan karşı taraf alıyor 40 ‘tan en son veriyorum hisseyi 50’den karşı taraf alıyor 50’den. Bu süreçte zaten tüm borsa sitelerinde manşetsin. Muhtemelen 2 gündür tavan tavan gidiyorsun ve piyasa kendi dedikodusunu üretmeye başlıyor. Bak medya kuruluşuna bile gerek yok. Yok şöyle yatırım, yok böyle yatırım yapacakmış, fısıltı gazetesi dolanmaya başladı mı işin kebap. Zaten elinde mevcut hissesi olanlar bu tavan tavan iki kapanış gördü mü sittin sene hisseyi satmaz. Yani hisseleri elinde tutanlar karı gördü mü direk düşük fiyattan satar, bunlar hissenin fiyatını düşürür diye düşünme. Ya zaten neyi düşünüyorsun normal fiyattan aldın zaten.  

50’den hisseyi yavaş yavaş salıyorsun yani satmaya başlıyorsun. Ta ki taban görene yani senin aldığın maliyet olan 25’i görene kadar. 25 altına düştü mü satmazsın ama genelde de hemen görmez 25’i. İlk başta millet kârını realize ediyor herhalde diye haber çıkınca satışlar artıp hisse fiyatı biraz düşse de alışlar seyrini korur. Ne yaptın sonuçta 400.000 hisseyi 25 TL maliyetten aldın, kendi yaptığın fiyat yükseltici fiktif işlemler ile fiyatı 50’ye çıkarttın, sonra 50’den aşağı sala sala yatırımcılara bıraktın. Muhtemelen Ortalama satış maliyetin 40 TL filan. Hisse başı karın 15 TL, toplamda 6 mio TL cebe koydun. 

Bakın bu anlattığım, keriz silkeleme operasyonudur. Çok sıklıkla tahtası zayıf ve işlem hacmi düşük olan hisselerde bu işlemleri görürsünüz.  

Borsada Manipülasyon Metodu 2 

Borsa manipülasyonlarında bir diğer yöntem ise tamamen medya kanalını kullanarak manipüle etmektir. Özellikle sermayesi kuvvetli olan yani manipüle edecek kişiler ağır ağır hisseyi ucuzundan toplamaya başlar. Tahtada belirli bir hacme ulaşıldığında, piyasaya başta fısıltı gazetesi, Twtiterda gördüğünüz ve üstat diye peşinde on binlerce takipçi dolananlar, teknik analiz üstatları (favorim bunlar kahve kupası filan çiziyorlar en güzeli de o ) bunlara belirli bir kısımda kârdan pay verilerek küçük yatırımcılara hisse pazarlaması yapılır.  

Ancak bu aşamada manipülasyonun başarılı olabilmesi için en önemli kısım kamuoyu oluşturulması yani hisseyi herkesin tanımasıdır. Bu da ulusal basına çıkması yoluyla olur ki haberin katlanarak artmasının en etkili yolu budur. Bunu nasıl yapacağız derseniz yukarıda yazdığım üzere sadece iki gün hissenin tavan tavan gitmesi yeterlidir. Tüm forumlarda, twitterda ve facebookta hissenin adı dolanmaya başlar. Herkes sebep aramaya çalışır. Belki SPK bir iki günlük tahta kapatır. Sonra tahta yine size geçer.  

Bu aşamada pazarlamaya ağırlık verip yatırımcıların aklına yatacak yatırım/alım-satım/ yeni sermayedar girişi haberi üretme ve yayma kabiliyetiniz hisseden elde edeceğiniz kârı belirler. Burada işin medya bacağını önemli kılan da bu aşamadır zaten. Etkin pazarlama için size karşı gelecek fikirleri ve bu işin manipülasyon olduğunu söyleyen haberleri bastırmanız gerekir. Bu noktada sanırım en büyük masraf bu oluyor. Belirli bir süre sonra dedikodu mekanizması kendi ayaklı gazetesini oluşturur.  

Ancak burada en önemli husus özellikle polis, asker, doktor ve öğretmen gruplarına hissenin haberini düşürmektir. Çok etkili bir yöntemdir. Bu çalışan grupları (küçümsediğimi düşünmeyin, hepsine sonsuz saygı duyuyorum ama piyasada böyle görülüyor maalesef) yolunacak tavuk grubudur. İşlem maliyetlerine dikkat etmez, finansal okur yazarlık seviyesi genelde düşüktür, ekonomik göstergelerden pek anlamaz, bilanço bakmaz, tahta hacmine dikkat etmez, hisseleri yakından takip etmez, firma sahiplerinin sabıkasına bakmaz, çok çabuk zengin olabileceğine inanır, işinden memnun olmaması ve gelirinin sabit olması bu zengin olma hayalini tetikler, sürekli borsada manipülasyon örneklerine bakar ve gelirinin sürekli olması nedeniyle kaybetmekten pek de korkmaz. Trene ilk vagondan atlayayım, bir kere den getireyim zengin olayım derdindedir. Bunları yolarlar genelde. Hem de çok iyi yolarlar.  

Zaten dikkat edin özellikle ponzi şeması tarzında oluşumların en büyük derdi bu tip resmi olarak yani memur olarak çalışan gruptan bir satışçı ya da pazarlamacı edinmektir. Allahtan bu grubun mensupları ponzi oyunlarına gelmiyor gördüğüm kadarıyla ama borsada fena tokatlanıyorlar. Bir tanesi benim bilfiil dayım, öz dayım, bir tanesi ise askerden komutanım. Yani bildiğin tokatlamışlar adamları. Gerçi benim de tokatlanmışlığım var ama ben onu öğrenme maliyeti sayıp kendimi teselli ediyorum. 

Borsada Manipülasyon Metodu 3 

Ve geldik işin en tehlikeli, dolayısıyla en çok kazandıran, küçük yatırımcı tarafından asla anlaşılamayacak ve satha yayılma olasılığı yüksek olan metoduna. Ama bu işlem için öncelikle oldukça uzun vadeli düşünmek, sermayedar ile iş birliği içinde olmak, aynı zamanda piyasa pazarlamasını çok iyi yapmak gerekir.  

Bu metotta artık eskisi gibi kolayca vaatlere ve fısıltı gazetesine inanmayan küçük yatırımcı grubuna inanacakları bir hikâye veriyoruz. Bu hikâyeyi bilançoyla destekleyip, forumlarda ya da twitterda kamuoyu oluşturup, medya yoluyla satacağız. Bu bilanço makyajlama olaylarını bir yazıya sığdırmam mümkün değil, ulan zaten ülkede yatırım yapıp adam akıllı bilanço okuyan yatırımcı yok. Ama adam olurda şüphelenir bilançoyu kurdalarsa hissenin yükselişine dair hikâyeye inanacak ve hissenin yükseleceğine olan inancı katlanarak artacaktır. Bu sefer gerekirse böbreğini satıp girecektir bu işe. Nasıl olsa zengin olunca ikinci böbreği taktıracak ya.  

Neyse burada bilançoyu oynarsınız, bir sürü metodu var ama önemli olan yatırımcıların çok baktıkları yerleri şişirmek. Bunu fiktif şişir, gerçek şişir bilemem. Mesela Net kar marjı… Bu oran uğruna ölen yatırımcılar var. Küçük yatırımcıyı çıldırtır bu oranlar. Ooooo en karlı firma filan diye yüklenir dururlar. Aynı şekilde ciro da öyledir. Bizim Türkiye’de esnaf tayfası da dâhil olmak üzere inanılmaz takıktır bu ciro meselesine. Şişir baba gitsin. Bunun dışında benim gibi uzuncuları çıldırtıp (temettücü ekip/ölücü tayfa) temettüye bile girebilirsin. Yatırımcıların ağzına bal çalmak, temettü listelerine reklam olmak için bir kereliğine temettü dağıtabilir bu tip firmalar. 

Bunu yaptın, artık piyasada iyi hissesin, istenen firmasın, karlı firmasın, herkes ufak tefek alıyor, çıkıyorsun basına demeç veriyorsun, şöyle şöyle yapacağız, şöyle yatırım planlarımız var, ülkeye güveniyoruz filan diye. O arada hisseyi satıp pazarlayacak manipülatör grubu ile anlaşıp bunlara elden biraz sermaye sağlıyor ve hisseyi fiktif işlemler ile yükseltmelerini sağlıyorsun. Bilanço iyi, haber akışı sağlam, hisse de yükseliyor… 

Hikayenin devamını biliyorsunuz zaten…. Sonra koy gitsin… 

Borsada Manipülasyon

Borsada manipülasyonun yöntemlerini temel olarak belirttim sizlere. Şimdi ise bu noktada manipülasyona yakalanmamak için dikkat etmeniz gereken konulara değineceğim.  

Öncelikle kesinlikle ama kesinlikle internette, twitterda facebookta hisse pazarlayanlara dikkat edin. Sadece şunu düşünün, madem bu hisse artacak bu adam bunu niye paylaşıyor? Niye bu bilgiyi saklayıp böbreğini satıp bu hisseye yatırmıyor? Sadece bunu düşünün. Ve lütfen karşınızdaki kişilerin birer satışçı ya da pazarlamacı olduğunu unutmayın.  

Bakın bu kişilerin içerisinde işini düzgün yapanlar mutlaka vardır. Onları tenzih ederim. Kim olduklarını bilemem. Kendim hiç bir zaman borsada birileri anlatıyor diye yatırım yapmadım. Size sadece tavsiyem dışardan tavsiye ile yatırım yapılmayacağı, borsaya tavsiye ile hiç yatırım yapılmayacağıdır.  

Borsa sıfır toplamlı bir oyundur. Birileri alır, birileri satar. Sizin kar etmeniz için birinin o hisseyi sizden daha fazla para vererek alması gerekir. Sizin zarar ettiğiniz durumda birileri de size hisseyi yüksek fiyattan satmıştır. Bundan emin olun. Bakın mantık basit. Birileri ucuza alacak, satış pazarlama yapıp satacak ve para kazanacak. Kazıklanan tarafta olmayın.  

İşin teknik analiz cart curt kısmını pek anlamam. Teknik analize göre yatırım yapan bir adam değilim. Türkiye’deki teknik analiz yapıyorum diyen adamların da samimiyetine inanmıyorum. Ama yine de beni dinlemeyip bu tip elemanların dediklerine göre yatırım yapacağınızı biliyorum. Çünkü sizler eyitilmezsiniz, iflah olmazsınız.

Madem bu fışkıyı yiyeceksiniz sadece şunu yapın. Gerçek paranız ile yatırım yapmadan önce bu tip teknik analizci üstatların söylediği hisselerin tamamından bir porföy yapın. O günkü fiyatlardan al dediği zaman alım yapmış gibi sat dediği zaman satım yapmış gibi excele kayıt yapın. Sonuçları minimum 1 senelik vadede değerlendirin. Bu sırada kendi paranızla kendi özgür iradenizle prototip şeklinde yatırım yapın. Prototip yatırım dediğim küçük, sizi yaralamayacak tutarlardır. Sonra ikisini karşılaştırın ve nihai kararınızı tekrar gözden geçirin.  

Bana sorarsanız kesinlikle ama kesinlikle başkasının görüşleri ile yatırım yapmayın. Bakın böyle bir lüks yok. Kendi paranızı başkasının fikirlerine emanet etmeyin. Tercihi siz yapın. Kaybedecekseniz de kendiniz kaybedin. Çok fena tokatlanırsınız.  

Ayaklı tecrübesiyim bu işlerin. Twitter’da vardı bir tane böyle, aman allah ne teknik analizler ne grafikler, vay şunu dedim vay bunu dedim, hisse dediğime geldi filan. Aga ABD ile bir kriz yaşadık, dolar vurdu 7’ye. Bizimkisi uzun vadeli yatırımcı oldu aniden. Herife nasıl sallıyorlar ama. Ana avrat düz gidenler, çorun çocuğun rızkını yatıranlar, kredi çekip adamın dediği hisseyi alanlar…Ama iş işten geçti, o piyasa halen o seviyeye gelmedi daha. Bunu yaşamamak için yani vurgun yememek için sosyal medyada hisse pazarlayanların oyunlarına gelmeyin.  

Manipülasyonun Önemli Ayaklarından Satış ve Pazarlama 

Yukarda manipülasyon tekniklerini izah ettim. Dikkat ettiyseniz işin en önemli bacağı hisseyi pazarlamaktır. Pazarlayamadığın parlatamadığın hisseler elinde kalır. Hisseyi satmak için yapacağın şey de sosyal medyada sürekli firmayı övmek. Mutlaka bir takım salaklar düşüyor bu numaraya. Sen de elindeki hisseyi pazarlamış ve satmış oluyorsun. 

Hemen twitterda bir hashtag çalışması, #abcde, arkasına bir grafik ama zamanı önemli değil, hangisi işine geliyorsa, yani hangisinde yükselen bir koridor buldun mu çiz abi iki çubuk, grafik dakikalıkmış, 5 dakikalıkmış, 1 aylıkmış kimse bakmıyor. Bu 3 vadeye yükselecek yapıştır altına, bir de allahlı kitaplı kul haklı laflar diz. Missss…. Elindeki ucuz hisselerin hepsini kaptır. 12 ay önce yazdığın hisse (illa ki yükseliyor bir kaçı) grafiğiyle birlikte paylaşım yap. Vakti zamanında söyledik de. Zaten bunların enteresan bir tarikatı oluyor. Adamları uyandırmaya çalışıyorsun sana saldırıyorlar filan. Öyle de değişik bir güruh.   

Salak olmayın, salak olursanız cebinizdeki tüm parayı sömürürler. Bu doğal seleksiyonunun bir sonucudur. Eğer salak ve güçsüz olursanız soyunuzu devam ettiremezsiniz. Tıpkı atalarımız neandertallerin yendiği homo-sapiensler gibi ölürsünüz.  

Yeni Metot:Sahte Emir

Efenim gün geçmiyor ki güzel ülkemizin yatırım dünyasında yeni bir küçük yatırımcı tokatlama ve manipülasyon tekniği üretilmesin. Topraklarımız o kadar verimli ki her gün bir it çakal yetişiyor.

Yeni yöntemimiz sahte emir. Hedef piyasa yine göz altı pazarı. Buradaki hisselere genelde yeni yatırımcılar doluşuyor zaten. Malumunuz borsa da işlemlerin gerçekleşmesi için alış ve satışların denkleşmesi gerekir. Normalde işlem anında gerçekleşen bu süreç gün sonunda yani kapanışta belirli bir saate kadar fiyat toplanmak suretiyle izlenir. Hatta çoğu yatırımcı bu verilere bakıp tahta analizi yapıyom ben diye ortalıkta dolanır.

İşte bu bir şey bildiğini düşünen ancak bir naneden çakmayan tahta anelizcilerini düşürmenin ve tokatlamanın yöntemi sahte emir modelidir. Ne yapılıyor?

Sabah saatleri itibariyle hisseler manipülatörler arasında peyder pey alınıp satılarak hisse tavana çakılıyor ve dikkat çekiliyor. Vur-kaççı küçük yatırımcılar ağa takılıyor bu sayede. Hemen sonra bir işlem yapılmıyor ancak yüjsek fiyatlardan alım emri giriliyor. İşte tahta analizcileri bunu görünce “ulan hisse zıplayacak herhalde” diyip basıyorlar alım emirlerini. Emir girişinin kapanmasına tam bir saniye kala manipülatörler öğleden sonra girdikleri alım emirlerini iptal edip tüm malı küçük yatırımcıya yüksek fiyattan çakıyorlar.

Burdan tahta analizcilerine sesleniyorum. Oğlum saçma sapan işlere karışmayın tahta analizi nedir ya? Biraz aklınızı kullanın…