Borsa Nasıl Oynanır ?

yatirimkurusu 14 Şubat 2020Son güncelleme: 2 Mayıs 2021

0 935 7 dakika okuma süresi

Öncelikle şunu söyleyeyim, Google’da “borsa nasıl oynanır” terimini aratıp buraya geldiyseniz konu hakkında çok fazla fikriniz olmadığını, ya da mevcut fikirlerinize yeni bir pencere açmaya çalıştığınızı düşünüyorum. İçiniz rahat olsun. Bu yazıyı okuduktan sonra aklınızda mutlaka bir kaç yatırım stratejisi ve ya düşüncesi oluşacaktır. Benim amacım da zaten sizin borsa nasıl oynanır konusundaki sorularınıza doğru düzgün bir cevap verebilmek, en azından kafanızda belirli ampullerin yanmasını sağlamaktır.

borsa-nasil-oynanir — Yazıda ampül resmini kullanma sebebim tabii ki siyasi değil. Ülkemizde bu sembol her ne kadar siyasi olarak algılansa da uluslararası anlamda bir fikir hatta parlak bir fikir anlamına gelir. Borsa yatırımı hususuna ilişkin aklınıza parlak olduğunu düşündüğünüz bir fikir geldiğinde önce bir durup düşünün ve bunun kimlerin daha önce aklına gelmiş olabileceğini hayal edip yatırım düşüncenizin risklerine odaklanın.

Yazının başından söyleyeyim “şöyle yaparsan milyoner olursun, böyle yaparsan Bugatti araban olur, bu işler çok kolay” tarzı bir yazı değil bu. Borsada şu hisseyi al uçacak yazısı da değil. Bu arada şu son iki cümleyi zaten açıkça yazarsanız ülkemizde SPK’ya göre suç işlemiş olursunuz. borsa nasıl oynanır, nasıl yatırım yapılır gibi konularda yazarken de oldukça dikkatli olun. Yine bu ifadeleri kullananlardan uzak durun. Kuvvetle muhtemel tokatlanacaksınız.

Borsa Nasıl Oynanır ?

Gelelim yazının başlığına : Finansal okur yazarlığı olanlar bana ana avrat düz gidiyor şu an kuvvetle muhtemel. Ancak yazının başlığı dikkat çeksin diye bu girişi yaptık. İşin esasına gelirsek borsa oynanmaz. Yani sizin borsa nasıl oynanır sorunuz kafadan yanlış. Bu bir oyun değildir, ciddi bir iştir. Ulan ciddi olmasa ne olacak paranızı yatırıyorsunuz, insanın parasıyla oyun oynadığı yer sadece kumarhanelerdir. Borsa bir kumarhane değildir.

Hala ikna olmadıysanız ve hala borsa nasıl oynanır diye ortalıkta geziniyorsanız sizlere ilk tavsiyem yatırım, birikim ve servet farkının ne olduğunu öğrenmeniz. Verdiğim linkten bu konuyu öğrenin. Sonra bir soluklanıp tekrar gelin.

Borsa Yatırım Stratejisi Oluşturma

Borsaya ilk kez girseniz de yıllardır işlem yapıyor olsanız da borsada yatırım stratejisi oluşturmanız gerekir. Yani bu ne demek? Alım kararlarını nasıl alacaksınız, satım kararlarını neye göre vereceksiniz, temettü dağıtacak bir şirketin temettüsünü bekleyecek misiniz, halka arza önden mi katılacaksınız yoksa sonradan mı, bedelli sermaye arttırımı olursa ne olur, bedelsiz sermaye arttırımı olursa ne olur, bunlar ile karşılaşırsanız ne yapacaksınız gibi bir ön aksiyon planınız ya da düşünceniz olmalı. Bu tip süreçler borsada olağan işler, her an karşınıza çıkabilir ve sizin hazırlıklı olmanız aynı zamanda hızlıca karar alıp aksiyona geçmeniz gerekiyor.

borsada-yatirim-stratejisi-olusturma — Strateji ile alakalı yazılara genelde satranç resmi eklenir ancak ben bu klişe hareketi yapmayacağım. Zaten amacıma da uygun değil. Bir karar verirken, hatta hayatın herhangi bir aşamasında kararınızı verirken saksınızı ciddi şekilde çalıştırmanız ve olaylar arası bağlantıları doğru bir şekilde okumanız gerekiyor. Yatırım yaparken de saksınızı çok fazla çalıştırmanız gerekli.

Şimdi ben kendi tecrübelerimden de biraz anlatarak tanım yoluyla ilerleyeceğim. Buradan borsa yatırımı tercihinizi yani yatırım stratejinizi siz seçin. Başkasını da bu işe kesinlikle karıştırmayın. Eğer batacaksanız kendi kararlarınız ile çıkacaksanız da kendi kararlarınızla çıkın.

Borsada yatırım stratejisi oluştururken önce kendinizi tanıyın. Kendinize şu soruları sorun ve cevaplarken kesinlikle kendinize torpil geçmeyin.

Baskıya ne kadar dayanabiliyorum?

Baskı altında doğru kararlar alabiliyor muyum?

Aldığım hisse fiyatı %50 düşerse buna ne kadar dayanabilirim?

Aldığım hisse fiyatı %50 artarsa buna ne kadar dayanabilirim?

borsa-yatirim-stratejisi-yunus-emre — *1250’li yıllarda, Anadolu topraklarının en verimli mahsulü diyebileceğimiz Yunus Emre* *hafızlara* duru Türkçesiyle ve şu dörtlüğü ile kazınmıştır: İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir, sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktır. Kendi huyunuzu, suyunuzu bilmeden bırakın yatırımı herhangi bir işe atılmayın.

Bu soruların cevabını verdikten sonra kafanızda kendiniz hakkında bir şeyler şekillenmeye başlar. Gelelim yatırım modeli seçiminize.

Borsa Yatırım Modelleri

Bu altta yazdıklarım tamamen kendi sınıflandırmam. Siz istediğiniz modelleri ekleyip çıkarabilirsiniz. Borsa nasıl oynanır değil ne şekilde oynanır diyeceksiniz.

Yatırım Modelleri

1.Temettü Yatırımı

2. Değer Yatırımı

3. Orta Vadeli Trade Yatırımı

4. Kısa Vadeli Trade Yatırımı

Bu anlattıklarımı kısaca tanımlayayım. Bu aşağıdakilerden hangisinin size uygun olduğunu siz seçeceksiniz. Çünkü kendinizi en iyi bilen kişi sizsiniz. Buna göre davranın. Bakın bu kısım çok önemli tüm stratejinizi bunun üstüne kuruyorsunuz.

borsa-yatirim-modeller, — Resimde dükkanında sattığı baharatları özenle ayırmış bir baharatçıyı görüyorsunuz. İnsanları kategorize etmek değil ama yaptığınız işi genel manada kategorilere ayırmak, süreci basitleştirir, anlaşılırlığı arttırır, riskleri daha fazla görmenizi sağlar. Bu yüzden ben de borsa yatırımı modellerini kategorize ediyorum.

Temettü Yatırımı:

Temettü dağıtma alışkanlığı yüksek olan hisseleri seçip, zaman ve fiyat gözetmeksizin, düzenli ya da düzensiz bir şekilde alıp, fiyatı ne olursa olsun satmadan, senelik bilanço verilerine göre kar dağıtımını beklemeye yönelik bir yatırım türüdür. İlgisi az olan, sürekli ekran takip etmeyi sevmeyen, sıcakkanlı insanlar için birebirdir.Çok fazla teknik analiz, temel analiz ve firmanın mali verilerinin analizi bilgisini gerektirmez.

Değer Yatırımı:

Yeni ve gelişen işletmelerden geleceğinin parlak olduğunu düşündüklerinizi seçerek ilgili şirketin hisselerini almaya dayanır. Yatıracağınız paranın ihtiyaç durumuna göre değişmekle birlikte, bu yatırım tipi, henüz daha çok tanınmamış hisseleri alacağınızdan temettü yatırımına göre daha risklidir. Değer yatırımı yaptığınız firmaların hisselerini aynı zamanda fiyatı düşükken tespit etmeniz gerektiğinden bu işin zorluğun bir derece daha zorlaştırır.

Bu yatırım tipinde özellikle değerin yüksek olup olmadığına yönelik F/K oranları ve PD/DD oranları önemlidir. Buna ek olarak ROE yani firmanın öz sermaye karlılığı da ehemmiyet arz eder. Bunları yorumlayacak kapasitede bilgi sahibi olmanız ve görüş genişliği elde etmeniz yatırım sürecinizi kolaylaştıracaktır.

Bunun dışında bu yatırım tipi teknik analiz bilgisi gerektirmezken ciddi bir temel analiz (firmanın yöneticilerinin ahlaki vaziyeti, sektör, firmanın sektör içindeki yeri, sektörün geleceği, firmanın bu sektör içinden alabileceği pay, tekelci gücü gibi) ve firmanın mali verilerinin analizi bilgisi gerektirir.Yatırım yaptığınız sektör hakkında gelişmeleri takip etmeniz ve en başında sektöre ilişkin bir öngörünüz olması gerekir.

deger-yatirimi — Resimde bir pırlantayı yakından izleyen bir sarrafı görüyorsunuz. Sarrafların pırlantaya baktığı gözlüğe lüp lüp denir ve bu gözlükten gördüklerine göre pırlantaya kıymet verirler. İşte sizin de değerli olduğunu düşündüğünüz şirketleri kendi lüp lüpünüzden bakarak tespit etmeniz gerekir.

Orta Vadeli Trade Yatırımı(Piyasa Zamanlaması) :

Bu yatırım tipinde amaç hissenin fiyatı düşükken alıp, belirli ve öngördüğünüz vadede hisseyi elinizde tutup pahalıya satmaktır.Yani doğrudan piyasa zamanlaması yapmanız gerekir. Bu halde hissenin borsa genel fiyat akışı ile arasındaki korelasyonu (beta katsayısı), ülkenin genel ekonomik ve siyasi durumu ile buna bağlı olan yabancı kaynak girişi çıkışını ve beklentileri, hissenin güncel değerinin pahalı olup olmadığını gösteren F/K oranı ile PD/DD oranını sürekli kontrolü, hissesini aldığınız firmanın içinde bulunduğu sektörün gelişimini ve firmanın bu gelişim içerisindeki yeri ile firmanın SWOT analizini yapmayı, firmanın tahtasında işlem yapan yabancı ve yerli yatırımcıları, hangi aracı kurumların hisse tahtasında payını arttırıp azalttığını (takas analizi), firmaya ilişkin piyasa beklentisini kontrol etmeniz ve değerlendirmeniz gerekir.Bunun dışında hem haber akışı takibi, hem teknik analiz bilgisi hem de temel analiz bilgisi gerektirir.

orta-vadeli-trade-yatirimi — Ne zaman uzun bir yolcuğa çıksam –ki sıklıkla gidiyorum- çok sevdiğim efsanevi ekonomist John Maynard Keynes’in “ Uzun vadede herkes ölüdür” sözü geliyor aklıma.Yatırım yaparken uzun vadeli yatırımı sürekli tavsiye ederim ve etmeye de devam edeceğim ama uzun vadede ölü olduğunuzu unutmayın. Ya çocuklarınızın refahı için ya da kendi emekliliğiniz için yatırım yapın.

Bu kadar veriyi buraya bir çırpıda yazıyorum siz de okuyorsunuz ama bu kadar veriyi kontrol etmek ve bundan analiz çıkarmak oldukça güçtür. Özellikle piyasa duayenleri dediğimiz Warren Buffet, Black Rocks gibi kurumların bu değer yatırımına girdiğini görürüz. Ciddi bir şekilde yapılmaz ve vakit ayırılmaz ise onarılmayacak zararlara sebep olabilir. Stres yönetimi ve iflas yönetimi bilgisi ve tecrübesinden yoksun kişiler kesinlikle yanaşmamalıdır.

Aracı kurumlar her alım satım işleminde komisyon uyguladığından maliyet kontrolü de gerekir. Kar ettiğinizi sanırken işlem maliyetleriniz dâhil ettiğinizde zarar etme olasılığınız mevcuttur. Yani özetle piyasa zamanlaması yapmak güven, özveri ve tecrübe ister.Akrostiş şiir yazmayı çok seviyorum evet.

Kısa Vadeli Trade Yatırımı:

Genelde günlük, en fazla bir haftalık vadede yapılan, zaman zaman saatlik veya seanslık da yapılabildiği görülen, tamamen al –sat arasındaki küçük farklardan, hacim avantajı ile para kazanılan, oldukça riskli, ciddi bir risk yönetimi ve hedging bilgisi isteyen, yine aynı şekilde ciddi bir haber akış takibi ile teknik analiz bilgisi gerektiren yatırım türüdür.

Bu platformda rakipleriniz algo-botlar denilen, algoritmik sistemlere göre yatırım yapan robotlardır. Yazdığım tüm yatırım modelleri arasında en risklisidir. Soğukkanlı olmayan, kayba dayanamayacak derecede para yatıran kişiler kesinlikle ama kesinlikle yanından geçmemelidir. Alım satım işlemi oldukça sık yapıldığından mutlaka aracı kurum ile bir fiyatlama anlaşmasına gidilmelidir. İnanılmaz yüksek işlem maliyetleriyle karşılaşılması nedeni ile maliyet yönetiminde de ciddi bir disiplin ister.

kısa-vadeli-trade — Birçok yatırımcı kısa vadeli trade edeceğim derken genelde bu görüntüyle karşılaşıyor. Yol alırken(yatırımlarından kazanıyor durumundayken) aşırı hızlanma ve durma ihtiyacı (daha da cesaretlenip altından kalkamayacağı pozisyonlara girme ve stop-loss stratejisi nedeniyle hepsinde zararla çıkma) nedeniyle fren balatalarını (sermayesini) tüketiyor ve ilk virajda (ekonomik sallantıda) kamyonu deviriyor. (margin call yiyor)

Borsada Beta Verisi (Korelasyon) ve Kullanılması

Beta verisi borsa için hisse senedinin endeks ile bağlantılı hareketidir. İyi bir portföy yönetimi için bilmeniz gereken şeylerden birisi de borsada beta verisinin kullanılmasıdır ki bu konuda muhakkak yatırımlarınızda beta verisinin kullanılması adlı yazımı okuyunuz.

Borsada Karşıt Yatırım Stratejisi Nedir?

Borsada karşıt yatırım nasıl yapılır, bu yatırım stratejisinin temelleri neye dayanır merak ediyorsanız bu konuda yazmış olduğum Karşıt Yatırım Nedir ? yazısını okumanızı tavsiye ederim.

Ekonomik Konjonktürün Farkında Olmak

Ekonomik konjonktürü anlamak ve yatırımlarınızda kullanmak adına muhakkak bu konu ile ilgili yazdığım Ekonomik Konjonktür Nedir yazımı okumanızı tavsiye ederim.

Eşşek Fiyatının Teknik Analizi

Borsa nasıl oynanır sorunuza biraz cevap verebildiysek bu durum benim için oldukça sevindirici olur. Konuyu tatlı bir şekilde bağlayalım.

Bir gün yaşlı, huysuz ve inatçı eşşeğinden bıkan köylü Ahmet, eşeğini satmaya karar vermiş. Ama pazarlığı yüksekten açalım stratejisiyle değeri 50 lira etmeyecek eşek için 100 lira fiyat biçmiş ve çıkmış pazara. Köyde de acilen eşeğe ihtiyacı olan Mehmet ise 100 lira ödeyip eşeği pazarlıksız satın almış. Ahmet eşeğini satmış ama akşam da gözüne bir türlü uyku girmemiş? Gece boyunca düşünüp, durmuş. Mehmet nasıl olurda 50 liralık eşeğe 100 lira verir, kesin bizim eşek daha değerliydi, ucuza sattık diye.

Ahmet’in içi rahat etmeyince ertesi gün eşeğini geri almak için Mehmet’in yanına gitmiş. Mehmet’i yerinde bulamayınca pazara gitmiş ama bir de ne görsün? Eşek 200 liradan satışa çıkarılmış. Bunu görünce çıldırmış vay eşşeğim de güzel eşşeğim kelepir fiyata sattım, onun gibisi yok derken cebindeki tüm parayı birleştirip 200 lira pazarlıksız ödeyip eşşeğine kavuşmuş. Aynı olay bu defa Mehmet’in başına gelmiş, o da uyuyamamış.

Bu alışveriş her gün fiyat arta arta devam etmiş? Bir kaç gün sonra pazara Hüseyin gelmiş.

Hüseyin pazardaki kalabalığın arasına dalınca gördüğü manzara şu: Yaşlı, huysuz ve aksi bir eşşek ve bu eşeğin fiyatı tam 1.000 TL

Yanındakine sormuş: Hemşerim, nedir bu iş? Bu yaşlı eşşeğe 1.000 lirayı kim veriyor?

Adam hemen yanıtlamış;

Valla grafikler ortada, bu eşeğin fiyatı bir haftada 50 liradan başladı, 950 liraya geldi. Şöyle bir teknik analizine bakarsan görürsün. Eşeğin fiyatı 1.000 liradaki direncini bir kırarsa, 1.500 liraya kadar yolu var. :))

Trende de teknik analize de çok fazla takılırsanız bu tip bir şeyle karşılaşabilirsiniz.