Yatırım

Rüçhan Hakkı Nedir ?

Bir sanat musikisi eserinde gördüğünüz kelimelere benzeyen rüçhan aslında borsamızda bir terim. Bu yazımızın konusu da rüçhan hakkı nedir meselesi. Rüçhan hakkı kelimesini Türkçeye tam olarak ön alım hakkı şeklinde çevirirsek yanlış yapmış olmayız sanırım. Borsada ya da Anonim Şirketlerde rüçhan hakkı nedir derseniz elinde şirket hissesi bulunduran bir kişinin firmanın hisselerinden ön alım hakkının bulunmasıdır.

ruchan-hakki-nedir

Rüçhan Hakkı Nedir?

Peki bu rüçhan hakkı nedir sorusu durduk yere mi ortaya çıkıyor? Tabii ki hayır. Rüçhan hakkının doğması için firmanın mevcut paylarını satmaya karar vermesi gerekir ki siz hisseyi elinde bulunduran ulu hissedarlar olarak şirketin yeni çıkartacağı hisselerden ön alım hakkı elde edersiniz. İşte bunun borsa versiyonunda da borsaya kote olan bir şirket bedelli sermaye artışı kararı almalıdır. Bu taktirde her bedelli sermaye artışında mevcut hissedarlara bir ödül olarak bu sermaye artışına ücreti mukabilinde katılım hakkı verilir. Hem de ön sıralardan. Yani diğer dışardan katılacaklar sizin arkanızda yer alır.

Pay alma hakkınız sizin mevcut sermayedeki payınız oranındadır. Yani Aselsan’ın tüm sermayesinin %1’ine sahipsiniz diyelim. (Olmaz da velev ki oldu) Aselsan’da yeni yatırım için mevcut borsada halka arz ettiği sermayesini %20’den %30’a çıkaracak. İşte bu yeni çıkacak sermayelerden %1 oranında alma hakkına sahipsiniz. Yani Aselsan önce size hak verir hisseyi almanız için. 

Rüçhan Hakkımı Kullanmak İstemiyorum

E tabi finansal piyasa durur mu bu. Bu rüçhan hakkı nedir meselesinde bile yeri gelir rüçhan hakları satışa çıkarılır. Mesela o an size sunulan sermaye arttırımına yetecek kadar paranız olmayabileceği gibi hiç kullanmak istemiyor da olabilirsiniz bu hakkı. Siz bu hakkı kullanmak isteyip istemediğinizi aracı kuruma bildirirsiniz. Gerçi genelde aracı kurum sizi arar: “Abi rüçhan hakkın var napalım” diye? Evet derseniz hesabınıza nakit para yatırır sermaye arttırımına katılırsınız ve yeni paylarınızı cebe atarsınız. Ama yok “satacam” diyorsanız aracı kurum ya kendisi ya da uygun bulduğu bir müşterisi gelir bu rüçhan hakkını düşük de olsa para ile alır. Yani bundan çok bir para kazanamazsınız. Böyle mısırdaki Faruk dedemden miras kalmış gibi bir durum değildir. Cüzi miktar bir para girer portföye sadece.

İşte bu satılmayan haklar için borsamız Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı diye de ayrı bir pazar açmıştır. Bu piyasada sadece ve sadece şirketlerin rüçhan hakları alınıp satılır. Her katılımcı da bu pazara katılabilmektedir. Bu hakları alabilmeniz için hisse kodunun sonuna R koymanız genelde yeterlidir.

Pazara Bakış

Efenim rüçhan pazarında kuponlar satıldığı için yani hissenin türevi bir enstrüman satıldığı için fiyatlar genelde hisse ederinden düşüktür. Bu hakların satışa konu olan kupon adedi de az olduğu için tahtaların hacimleri çok zayıftır. Yani pazara girmeden önce bilmeniz gereken ilk şey bu pazarın manipülasyon işlemlerine oldukça açık ve uygun ortamlar olduğudur. Yani donunuzu yukarı çekip, cüzdanı da arka cebinizden ceketin iç cebine koymanız gerektiği bir ortam.

Dediğimiz gibi sermaye arttırımı kararı alan firmaların hissedarlarının kullanmak istemediği haklarını içeren bu piyasa bir kurt kapanıdır.

Alım-Satım İşine Gireyim

Günler günleri kovaladı, baktınız borsadan size bir servet vs. kalacağı yok, başka yatırım alanlarına yürümek ve voliyi vurmak istediniz, manipülasyon trenlerine ilk binip son inmek istediniz, ve rüçhan pazarına girmek istiyorsunuz. Nasıl işlem yapacağız? Rüçhan nasıl alınır satılır bu konulara girelim şimdi. Ön tavsiye: Bence kesinlikle girmeyin, ciddi manada kurt kapanıdır, ne zaman malı size kitlediklerini ne zaman donunuzu indirdiklerini anlayamazsınız.

Pazarda ilk dikkat etmeniz gereken şey hesaplamadır. Her hissede farklı hesap tutturulur. Tabi bunu anlatacağız. Şimdi diyelim ki sahip olduğunuz şirket bedelli sermaye arttırımına gitmek istiyor. Burada şirket KAP açıklamasında % kaç bedelli sermaye arttırımına gittiğini söyler. Diyelim ki şirket %50 nispetinde bedelli sermaye arttırımına gittiğini belirtti. Bu şu demek: Ben mevcut sermayemin %50’si kadar sermaye arttırmak istiyorum, bu sermaye artışını da hisse arz ederek gerçekleştireceğim, mevcut hisselerini ellerinde tutan kişilere de rüçhan hakkı veriyorum, isteyen aracı kurumu ile iletişime geçsin, istemeyen de gitsin pazarda bu hakkını satsın.

Hisse fiyatının P, rüçhan fiyatının R olduğunu düşünüyoruz. Siz hesaplamanızı şöyle yapacaksınız.

(Rüçhan kupon fiyatı + bedelli sermaye artış oranı)/bedelli sermaye artış oranı

Yani;

(R+0,50)/0,50

İlk hesabımız bu. Peki bunu ne yapacağız?

Bu formülden çıkan fiyatı referans fiyatı ile karşılaştırıyoruz.
Kupon hakkında referans fiyat vardır. Örneğimizde (R+0,50)/0,50=P halindeki R, referans fiyatıdır. Bu şu anlama gelir. Sen bu rüçhan hakkı ile mevcut hisse fiyatından alım hakkı elde ettin. Kar=0, Zarar=0.
Eğer rüçhan hakkına referans fiyatından fazla para veriyorsanız o hisseyi şimdiki fiyatından daha pahalıya almayı kabul ediyorsunuz demektir. Eğer rüçhan hakkı fiyatını referans rüçhan hakkı fiyatından daha ucuza alabiliyorsanız “bana da haber ver ulan tosbağa” diyorum sana. Yolun açık olsun paşam modunda takılırız.

Rüçhanlı Bir Manipülasyon Örneği

Gün geçmiyorki borsamızda bir manipülasyon daha yaşanmasın, bir skandal daha olmasın. Gelin Kuyumcukent hisselerinde yapılan manipülasyonu inceleyelim.

ruchan-kuyas

Efenim Kuyumcukent yani KUYAS kodlu hisse 15 Eylül 2020 tarihli KAP bildiriminde sermaye arttırımından kaynaklı rüçhan haklarını 15 günlüğüne borsa pazarına sunduğunu belirtiyor. Hemen sonraki KAP bildiriminde ise referans fiyatının 1,08 olduğunu gösteriyor
Şimdi fiyat hareketlerini inceleyelim.

ruchan-nedir

İçinde bulunduğum tarih itibariyle KUYAS hisse fiyatı 2,54 TL. KUYAS.R yani rüçhan hakkının hisse fiyatı 4,00 civarı. Şu fiyatlar ile KUYAS.R alan bir kişi hisse fiyatı 5,81 TL’den (yukarıdaki formül ile hesaplıyorsunuz sadece R yerine mevcut rüçhanlı fiyatı koyuyorsunuz) almayı kabul ediyor demektir. Yani bu fiyattan rüçhanı alanın para kazanması için KUYAS mevcut hisse fiyatının %228 oranında yükselmesi gerekiyor. Bu bile komik.

Aşağıda görüyorsunuz. 15 Eylül 2020 ‘de KUYAS rüçhan haklarının piyasa fiyatının 1,08 referans fiyat olduğu görülüyor. 1 gün içerisinde ne oluyor ise rüçhan fiyatı 4,40’lara varıyor. Şimdi de sanırım basına yansımasının etkisiyle 4,00 TL’ye düşmüş durumda.

ruchan-hakki-kuyas

Bakın bu açıkça çakmaktır. Manipülasyon diyoruz ama bir yanıltma vs. manipülasyon kastını burada ispat edemezsiniz. Bu açıkça çakmaktır. Sakın bu duruma düşmeyin.

Sonuç: Rüçhan müçhan girmeyin abicim böyle işlere ya. Esen kalın.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.