Reel Faiz Nedir?
Efenim bu yazımıza konumuz reel faiz nedir sorusu ve reel faiz nedir sorusuna aldığımız cevaplar ışığında yatırımlarımızı nasıl ve ne şekilde yönlendirebileceğimiz. Özetle yine para kazanma peşindeyiz köftehorlar olarak.
Bu yazıya başlamadan önce faiz konusunda kapsamlıca bilgi edinmek ve reel faizin niye ortaya çıktığını daha güzel özümseyebilmek için aşağıdaki yazılarımı okumanızı tavsiye ederim.
Nominal Faiz Nedir?
Nominal faiz bankaların mevduata uyguladığı faiz oranıdır. Nominal ifadesi ekonomik göstergeler içerisinde çok kullanılır ve aslına bakarsanız bir ekonomik göstergeyi yorumlamadan önce bakmanız gereken ilk yer bu ifadenin olup olmadığıdır. Çünkü nominal ifadesi temizlenmesi gereken bir veri olduğunu gösterir ki burada kirliliği yaratan şey enflasyon un ta kendisidir.
Reel Faiz Nedir?
Reel faiz nominal faizin enflasyonun etkisinden arındırılmasıdır. Yatırımcı kişilerin daha çok ilgilenmesi gereken konu da bu faiz oranıdır.
Hemen kısa bir örnek geçelim. Misalen Türkiye’de mevduat faizinin %10 olduğunu varsayalım. Ülkede beklenen enflasyon oranı ise %20 olsun. Aşağıda formülünü veriyorum, verdiğim formüle göre reel faiz -%8,33’tür.
Yani nominal faize göre %10 kazançlı olduğunu düşünen yatırımcı aslında enflasyon nedeniyle parasının değer kaybetmesi nedeniyle %8,3 zarardadır.
Negatif Reel Faiz Nedir?
Negatif reel faiz ise yukarıdaki verdiğim örnektir. Yani yatırımcının faiz yatırımından dolayı aslında zararda olması durumudur. Reel faiz nedir sorusunun cevabını arayan arkadaşlarımız süreci öğrendikten sonra yatırım,birikim ve servet meselelerine kafa yoruyordur ve muhtemelen yatırımın geri dönüşünü hesaplamaya başlamıştır ki ülkemizin en büyük sorunlarından birisi de budur.
Bizim gibi ülkeler için oldukça ehemmiyet arz eder. Türkiye’nin Dolar Sorunu yazımda da defaatle tekrar ettiğim üzere ülkede kronik hale gelmiş bir dolar problemi ve bunu çözmeye çalışan hükümetler vardır. Normal koşullar altında “ya ne var, devlette negatif reel faiz yapmasın, reel faiz nedir ki” diye sığ bir iddia da bulunabilecekse de iki yönteminde faydaları ve zararları vardır. Yani yapılan tercihlerde kamuya daha az zararı olan tercih edilmelidir.
İşte negatif reel faiz uygulanan bir ülkede TCMB’nin yerli para biriminin değer kazanmasını engellemeye çalıştığı, insanları ithal mallardan kaçındırmaya çalıştığı ve REK eşliğinde izlenir ise ihracatçıya rekabet gücü kazandırmaya çalıştığı kanısına varılır. Ancak bu aşamada yani negatif reel faiz uygulaması bankaların ciddi döviz açık pozisyonu vermesine, yerli para biriminin haddinden fazla değer kaybetmesine ve ülkede maliyet kaynaklı kısmi bir enflasyon yaşanmasına sebep olabilecektir. Ki uzun vadede tekrar ettiğim üzere bu durum dolarizasyona sebep olmaktadır. Bu ise yerli para birimini tamamen bitirir.
TCMB Politikasında Reel Faizin Önemi
Reel faiz nedir meselesinin TCMB politikasında önemli bir yeri vardır. Mantığı oldukça basittir. Eğer TCMB politika faizini reel faizin altında tutarsa yatırımcılar “ya benim param enflasyon karşısında eriyor babacım” demek suretiyle dolar ya da altın gibi yatırım araçlarına kaçabilirler.
Eğer bir merkez bankası kendi para birimini kıymetli tutmak istiyor ise politika faizini reel faizin üstünde tutmalıdır. Tabi şunu da ekleyelim. Piyasanın bir fetişizm haline getirdiği politika faizi kavramı yalnızca kısa vadeli bir morfinden ibarettir. Merkez bankalarının politikalarını daha iyi anlamak istiyorsanız muhakkak Merkez Bankası Politikası Anlama Kılavuzu yazımı ziyaret ediniz.
