Finans

Capex Nedir ?

Herkese merhabalar. Bu yazımızda konumuz temel analiz ve özellikle bilanço analizinde sıklıkla bahis konusu yapılan, şahsen çok fazla abartıldığını düşündüğüm bir kavram : capex nedir ? meselesi. Ulan tırıvırı bir oranı niye yazı konusu yapıyorsun diye bana kızabilirsiniz. Bu yazıyı yazma sebebim bu kavramın yatırımcı ortamlarında çok fazla abartılması. Biraz da gerçek hakkının teslim edilmesi için yazıyorum bu yazıyı. Ha böyle gömdüm gömdüm ama iyiden alelade bir oran da değildir. Bilanço analizcilerinin işine yarayacak bilgilerimiz mevcuttur.

Eğer bir şirketin bilançosuna ilişkin hiç bir bilginiz yoksa bilanço analizi yazımızı okuyun ve o yazıda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıklar kavramını kafanızda netleştirin.

Capex Nedir ?

Capex’in İngilizce açılımı capital expanditures olup türkçeye çevirisini sermaye harcamaları olarak yapabiliriz. Bu sınıflandırma kapsamında baktığımızda bir şirketin harcamalarını sermaye harcamaları ve işletme/operasyon harcamaları (Opex) olarak bölebiliriz. Capex bu çerçevede bir şirketin bilançosunda yer alan ve maddi duran varlık ya da maddi olmayan duran varlık sınıfında yer alan varlıkları almak, geliştirmek ya da büyütmek ve devam ettirmek için yaptığı harcamaların tamamına denilmektedir. Özetle capex nedir dersek şirketin işi büyütmek için yaptığı yatırım tutarı diyebiliriz.

Capex nedir e örnek verecek olursak, arsa alımı, binaların tadilatı, yeni bina alımı, şirket işleri için yazılım satın alınması, makine alımı, makine tadilat ve tamirleri, yeni ekipman alımı aklımıza ilk gelenler olacaktır.

Capex Nasıl Yorumlanır ?

Efenim capex nedir kısmından anlayabileceğiniz üzere capex harcamaları esasen şirketlerin büyümek ve kapasite arttırmak maksatlı yaptığı yatırımlardır. Yani piyasada bir şirketin capex’inin artıyor olması çok olumlu olarak değerlendirilir. Ancak bu yaklaşım yanlıştır ve iş sadece rakamlardan ibaret değildir. Sonuçta matematik ile sürekli para kazanılabilecek olsaydı matematikçiler dünyanın en zengin insanları olurlardı. Özetle bir şirketin capexi artıyor, bu şirket yatırım yapıyor, büyüyecek diye dümdüz yaklaşmak ahmaklıktır.

Hisse değerini arttıran faktörler yazımda özellikle şirketlerin yatırım harcamalarının dikkatli değerlendirilmesi gerektiğini söylemiştim. İşte yatırımcılar arasında öyle bir algı pompalaması var ki sanki her şirketin yatırımı başarılı olacak, şirket satış rekorları kıracak vs.

Bir kere şirketin yatırımının ne olduğunu, hangi sektöre yatırım yaptığını bilmeden işlem yapmak uzun vadeci yatırımcının yapmaması gereken bir iştir. Trade ci arkadaş bu haber akışına dayanarak işlem yapabilir. Onlara ses etmem. Ya da ne bileyim insider trading gelmiştir bu şekilde şirket içinden. Ona da ses etmem. Ancak şirket yatırım yapıyor büyüyecek diye gidip o şirketin hissesinden alıyorsan dur arkadaş. O iş öyle olmuyor.

Mesela rafineri firmalarının capexi ile tekstil sektöründeki firmaların capexini karşılaştırıp “ya babacan bu rafinericiler çok yatırım yapıyor” gibi anelizler kasmayın çok gülüyorum. Sektör, yapı vs. her şey farklı bak. Çok saçma fark ettin mi bilmiyorum yazıyı okurken.

Capex Nasıl Hesaplanır ?

Arkadaşlar Capex gelir tablosunda yazmaz. Bunu bilançodan çıkartırsınız. Harcama değil mi lan bu, gelir gider tablosunda yazması gerekmiyor mu filan demeyin. Aşağıya doğru gelin.

Capex = Maddi Duran Varlıklar + Maddi Olmayan Duran Varlıklar’daki farka amortismanlar kaleminin eklenmesinden ibarettir. Yine capex’i firmanın nakit akım tablosunda yer alan kalemlerden gayet rahat tespit edersiniz. Sadece duran varlık alımlarına harcanan paraya bakabilirsiniz.

Gördüğünüz gibi capex şirketin gelir tablosu içerisinde kaybolmuş olan yatırım harcamalarını çekip çıkarmanızı sağlayan bir araçtır.

Capex Nasıl Yanlış Yorumlanır ?

Şimdi piyasada üç beş yeni yetme temel analizci var. Abi çekiyor bilançoyu excele. Böyle capex mapex öğrenmiş. Atlıyor hemen diyor ki bu şirketin capexi çok fazla. Bu canavar. Piyasa bunu yanlış fiyatlıyor. Hadi len ordan. Senin finansal okur yazarlığına tüküreyim. İşin aslı öyle değildir.

Capex yorumlamak için bir kere sektörleri bilmeniz gerekir. Mesela sermaye yoğun bir sektörde capex doğal olarak yüksek olur. Nedir abicim ? Rafineri, teknoloji firmaları, petrol üretim ve çıkarım sektörü, telekominikasyon sektörü… Bunlar zaten sermaye harcaması isteyen, sermayeyi yiyip bitiren sektörlerdir. Tekelci gücü yüksektir.

Mesela hemen bir örnek verelim. Yıllardır hissedarı olduğum Tüpraş. Aga bu firma her sene bir rafinerisini bakıma alır. Açar bakarsın gelir tablosu full zarar. Ne oldu bakayım bir hisseden çıksam mı diye düşünürsün. Bir bakarsın ki şirketin capex uçmuş. İlk aklına gelen “piyasadakiler salak yea, şirket çok ucuz, herkeşler yanlış fiyatlıyo şirketi” düşüncesi olur. Ancak işin aslı öyle değildir. Bu rafineriler milyar dolarlık tesisler ve bu arkadaşların bakıma ihtiyacı var. Haliyle bakım masrafları fazla oluyor ve devamlı oluyor. Sen de bunu bilmeden ” ya şirketin capexi fazla” ilerde çok kar edecek diye atlıyorsun. Ancak o yatırımdan beklenen kar bir türlü gelmiyor.

Özetle capexi incelerken sektör analizi ve masrafın gerçekten yatırım olup olmadığına bakmanız gerekiyor. Yine bu analizi yaptıktan sonra genel bir yatırımın yerindeliği kontrolü yapmanız elzem.

Capex ve Opex Farkı Nedir ?

Opex’i ayrı bir yazı başlığı altında inceledim ancak bu iki kavram ehemmiyet arz eder. Buraya yazalım. Opex temel olarak devam eden faaliyetlerin işletme maliyetlerinden ibarettir.

Şöyle düşünün bir kafe işletiyorsunuz ki bu hepinizin gizli hayali biliyorum. Ayrıca vizyonunuza da tüküreyim. Bu kafenin dükkan kirası, elektriği, suyu, doğal gazı, interneti, garsonların ücreti, aldığınız mallar, makarnalar, çaylar, şekerler… bunların hepsi opextir.

Muhasebesel olarak eğer yaptığınız harcama bir maddi/maddi olmayan duran varlığın ömrünü 1 yıldan daha fazla uzatacak seviyedeyse bu capex olarak değerlendirilir.

Capex Nasıl Kullanılır ?

Hemen şerhimi düşeyim. Hayatımda yaptığım hiç bir yatırımda capexi veri olarak kullanmadım. Veri olarak kullanılmasına da karşıyım. Dediğim gibi salt matematikle zengin olunabilse idi matematikçiler zengin olurdu. Ya zaten şirket herhangi bir yatırım yaptığı zaman spesifik olarak bunu KAP’a bildiriyor. Aylar sonra bilançoyu açıklıyor. Orda capex’i yüksek çıktı diye hiç bir firmaya yatırım yağmaz. Yağacak yatırım zaten yatırım haberiyle hisseye girmiş ve sonradan da çoğu çıkmıştır. Yani öyle anam anam mühim bir oran değildir. Kudurmayın, her gördüğünüz finansal orana da atlamayın.

Yine de illa ben hisse değerleme formülüme bunu eklemek istiyorum diyorsanız ecnebiler bu iş için iki temel rasyo kullanıyor.Bak direk capexi dahi kullanmıyor. Diyor ki aga nakit akışı/capex diye bir oran kullan. Oran tam olarak şöyle: operasyonlardan (işletmeden) kaynaklı nakit akışı/ capex.

Eğer bu oran 1’den büyükse şirket sadece operasyonel nakit akışıyla, yani rutin nakit akışıyla sermaye harcamasını karşılayabiliyor, o zaman iyidir diyor. Ben bu kadar 1-0 değilim bu konuda. Her firma sektörüne göre spesifik olarak karşılaştırmalı incelenmelidir. Asla ve asla tek bir oranla yatırım da yapmayın. Mal olmayın. Capex ya da yukarda bahsettiğim oran yatırımlarınızda kullanacağınız artı ya da eksi görüş yaratabilecek bir donedir. Önem derecesi de diğer donelerinize göre bence görece düşük olmalıdır. milletin abarttığına bakmayın.

Capex nedir yazımızın sonuna geldik efenim. Esen kalın.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.