Serbest Kürsü

Blockchain Nedir?

Efenim bu yazımızda konumuz son dönemde çılgın fiyat hareketleri ile gündeme gelmiş bitcoinin temelini oluşturan blockchain tekonolojisi ve blockchain nedir meselesine biraz da finansçı kafasıyla bakmak. Biliyorsunuz bitcoin yazımda bitcoinin asla bir rezerv para olamayacağına ilişkin bir beyanda bulunmuş ve yatırımcı arkadaşlara başarılar dileklerimi iletmiştim. Ancak blockchain için ayrı bir başlıkta değerlendirme yapmak gerekiyor. Buyrun başlayalım.

Neden Blockchain Sistemine İhtiyaç Duyulmaktadır?

Platformumuzda endüstri 4.0 adlı bir yazım var. Bu yazımda ve internet alemlerinde de okuyabileceğiniz üzere gelecekte dünyanın veri bilimi üzerine inşa edileceğini defalarca yazdık. Hatta durmayıp bir de big data diye bir yazı kaleme aldık. Yazmalara doyamıyorum. Aslında blockchain nedir sorusunun cevabı burada gizli. Yani tüm hikaye dünyadaki mevcut düzenin bir değişime uğrayarak yoluna devam edebilmesi ve tekonolojik gelişimin önünün açılması için gerekli düzenlemelerin temeli şeklinde.

Ortalama bir beyaz yakalıysanız aslında beyaz yakalıların ağırlıklı kısmının veri toplama, veri girme, v.b. operasyonel süreçleri yürüttüğünü görebilirsiniz. Süreç bu veri birikimi ile hızlanmış, daha sonra verileri değerlendirme ihtiyacı hasıl olmuş, mevcut durumda bireyler ve yöneticiler bu verileri anlamlandırmaya çalışarak yönetim kabiliyetlerini göstermeye çalışmışlardır.

Gelecek projeksiyonumuz ise verileri değerlendirecek yöneticilerin olmadığı, aslında yönetici kavramının hiç olmadığı bir projeksiyon. Yani yapay zeka denilen ve bulanık mantık süreçlerini kullanan nane ile insan kavramını ve dolayısıyla hata kavramını ortadan kaldırmayı planlıyoruz. Ancak bu aşamada önemli bir durum var. Birincisi verilerin doğruluğu. Yani yapay zeka ya da makine bir karar verecek ya da işi öğrenecek ama bu işi öğreneceği kararı vereceği veriler doğru mu? Veriler ne kadar bir örneklemden geliyor? Bu örneklem doğru bir örneklem mi? Bunu nasıl teyit ederim. İşte bu durumda karşınıza çıkan icat, blockchain nedir sorunuzun da cevabı oluyor.  

Blockchain Nedir ?

Big datanın yani verinin önemini yukarıda anlattık. Ancak burada kritik meselelerden birisi de son dönemde sıklıkla duyduğunuz veri güvenliği ve kişisel verilerin işlenmesi rızası. Çünkü size veriyi yaratan şey kişilerin davranışları, hareketleri v.b. Ancak sizin bunu toplamanız için o kişiden izin almanız gerekiyor.

Yine toplamda elde edilecek bir veriye ihtiyaç duyan bir şirket olabilir. Ve bu şirket için bu veri çok kıymetli ise bunun için çokça masraf yapmış olabilir. Hükümetler ise bu verinin dışarı çıkmasını engellemek istiyor olabilir. Aslında blockchain nedir sorusunu anladıktan sonra gelen ikinci mesele bu. Blockchain ile verilerimin güvenliği sağlanacak mı?

Bu noktada işin teknoloji boyutuna biraz daha girmemiz gerekiyor. Önden söyleyeyim ben bir finansçıyım. Çok kafam basmaz bu teknoloji işlerine ama araştırdım ve bu araştırdıklarımı da aşağıya yazayım. Yazının sonlarına doğru zaten sallamaya başlayacağım.

blockchain-nedir

Blockchain Nedir : Giriş

Çok temelden gelip tümden gelim yöntemini kullanacağım yine. Blockchain demek aslında bir veri tabanı demektir. Blockchain sistemi veri tabanının doğrulanmış olduğunu garanti eder ve verinin doğruluğunu garanti eder. Sanılanın aksine bankaların kullandığı bir ödeme yöntemi vs. değildir.

Bildiğiniz üzere bilgisayarda veriler şöyle saklanır. Bir birim (şuraya yazmış olduğum bir harf aslında) 1 bittir. Yani bunu bilgisayara aktardığınızda bir bit olarak görünür. Günümüz iş dünyasında globalleşme ile birlikte çok fazla iş yapılıyor ve çok fazla resmi / gayriresmi evraklar ve bilgiler dolanıyor. Bunun yanında şirketler pazarlama faaliyetlerinde kullanmak için insanların tüketim alışkanlıklarını depolayıp saklıyor. Bu verilerin bir kısmı anlamlı bir kısmı anlamsız bu bizim konumuz değil zaten.

Blockchain bu birikmiş olan verileri bloklar halinde saklıyor. Yani bilgi dolu blokları birleştiriyor. Ancak blokların birleşimi sıralı, yani zincir şeklindeki blok zinciri teknolojisi denmesinin sebebi bu. Daha sonra ise bu blokları birbiri ile bağlıyor ve değişilmez kılıyor. Blokların içerisindeki herhangi bir veri değiştirilmek istenirse de bu iş güçleştirecek bir dünya engel koyuyor sisteme.

Bu engelleri koyabilmek için kritik nokta şu: blokların her birisi bir önceki bloğun bir şifresini taşıyor ve bu şifreden bloğun içindeki işlemin ne olduğu anlaşılamıyor. Ancak eğer zincirdeki atıyorum başlangıçtaki bir veriyi değiştirmek istediğinizde katılımcıların hepsinin bütün bu ilk bloktan sonraki oluşan bloklardaki isimleri de değiştirmesi lazım ve hepsinin (en azından %51’inin) bunu onaylaması lazım.

Dağıtık Ağ Sistemi Merkezi Ağ Sistemine Karşı

Öncelikle şunu belirtelim. Mevcut kullandığımız yazılımlarda temel olarak iki tip mimari vardır. Bunlardan birisi merkezi ağ mimarisi bir tanesi de dağıtık ağ mimarisidir.

Merkezi ağı şöyle açıklayalım. Örneğin bir internet kafedesiniz.(aha counter oynuycaz galiba)İnternet kafedeki bilgisayarların tamamı birbirine bağlıdır. Ve tek bir merkez tarafından yani internet kafenin sahibinin bilgisayarı tarafından yönetilir. Bu ağ sisteminde internet kafedeki herhangi bir bilgisayarın içindeki veriyi merkez bilgisayar okuyabilir, değiştirebilir, diğer kullanıcılara bu bilgilerin değiştirilebilmesi hakkında yetki verebilir ya da bu yetkileri alabilir. Bütün sistemin kontrolü, işletimi, bilgi depolaması v.b. tek bir bilgisayar üzerinden yapılır.

Dağıtık ağ sistemini de şöyle açıklayalım. Ağa bağlı olarak tanımlanan bütün bilgisayarlar eşittir, bir merkez yoktur, yönetici yoktur ve sistemde ortak olarak görünen bütün verileri herhangi bir kısıtlama olmadan okuyabilir, işleyebilir, saklayabilir ve değiştirebilir.

dagitik-ag-sistemi


Gününüz şirketleri de dahil olmak üzere dünyada merkezi ağ sistemi kullanılmaktadır. Bunun bir numaralı nedeni bilgi güvenliğidir. Merkezi ağ sistemi ile yukarıda belirttiğimiz üzere yalnızca belirli bilgisayarlar veri üzerinde haklara sahiptir. Kontrol ve güvenlik de bu şekilde sağlanır.

Örneğin merkezi ağ kapsamında bir bankadan başka bankaya para gönderme işlemini bilebilecek kişiler, işlemi yapan kişi, onaylayan kişi, merkez bankası, karşı bankada hesapları ve eft leri takip eden kişidir. Bunlar dışında kimse bu bilgiye sahip olamaz. Bankalar sermayesi güçlü kuruluşlar olduğundan da bu bilginin güvenliğini sağlamak için milyonlarca TL masraf yapar.

Blockchain de ise ortalama bir işlemi sistemde ağa dahil olan herkes görür. Bu gördüğü veriyi saklar ve lazım olması halinde (?) yeniden ortaya çıkarır ve doğrulama yapar. Sistemin temeli ve doğrulaması da bu düzenek üzerinde yatar. Sistemin avantajını da bence dezavantajını da bu durum oluşturur.

Blockchain de Doğrulama Nasıl Yapılıyor?

Efenim yapılan işlemlerin doğrulaması dağıtık ağda bulunan tüm bilgisayarların veri üzerinde yaşanan bir değişim hakkına %51 oranında onay vermesi ile gerçekleşir. Ancak şunu da belirtelim. %51 oranında bir onay gerçekleşse dahi onay vermeyenler olduğundan burada bir fork oluşur. Bitcoin dünyasında buna çatallanma deniyor. Hatta bu yüzden iki tane farklı bitcoin var ki birisi bitcoin birisi de bitcoin cash. Bu arkadaşlar verileri onaylarken onaylanmaması gerektiğini düşünen ayrılıkçı vatan hainleri.

Avantajlı yönü para transferi, hesap bakiyesi, kime gittiği vb. bilgilerin sistemdeki herkes tarafından okunması ve tüm katılımcılar tarafından teyit edilmiş olması nedeniyle kesinlikle hatalı ya da kopya işleme yer verilemeyecek olmasıdır.

Dezavantajlı yönü ise sistemde gerçekleşen her işlemin herkes tarafından kayıt altına alınması ve teyit edilmesidir. Bu kişisel verinin ve gizli kalması gereken bilginin dışarı vurumu demektir.

Bir Tehlike

Şöyle örnekleyelim. Örneğin sevgiliniz var. Ancak siz yerinizde duramayıp escorta gittiniz. Parayı da escorta bitcoin ile yolladınız. Şimdi bu kayıt nerede? Sistemdeki tüm bilgisayarlarda kayıtlı. Yani sistemde güvenlik derecesini bilemediğimiz her an hacklenebilecek cüzdanlar(ağ mensupları) mevcut. Apple’ın kurduğu ve çok güvenli olduğunu iddia ettiği bir bulut depolaması olan Apple Cloud’un bile patlatıldığı bir dünyada sizin verilerinizin her an ifşalanma durumu var.

Sizin escorta para gönderdiğinizi görünce de sizi koruyacak kimsenin olmaması, hakkınızı savunacak bir platformun bulunmaması da cabası. Yani sevgilinizin kıçınıza bastığı tekmenin acısını içinize doğru hissedeceksiniz.

Sorun sadece kıçınıza tekme basılması ve bir olasılıktan ibaret değil. Sorun bu konuya ilişkin başvurabileceğiniz, dava açabileceğiniz herhangi bir mercii olmaması çünkü adı üzerinde merkezi değil dağıtık ağ sistemi. Kime ne hakkında hangi sorumluluklarına istinaden dava açılacak.

Blockchain Veri Güvenliği Sağlar Mı?

Blockchain nedir sorusunu yanıtlayan ve öven yazıların ağırlıklı kısmında bu konuya eğilinmez. Eğilindiği zamanda biraz geçiştirilerek ” ya kardeşim her bloğun üstünde şifresi var işte, kriptolanmış bloklar bunlar, kimse anlamaz” deniliyor. Ancak ben işin aslında bu kadar basit olmaması gerektiğini düşünenlerdenim.

Sürekli Bitcoin’in bir görünmezlik sağladığı düşünülüyor. İşte kime para transferi yaptığım görülmeyecek v.b. şeklinde ama hadi diyelim ki devlet bir gün kafayı kırdı ve bu işe eğildi. Dedi ki kardeşim tüm kara para aklama işleri yasa dışı olan tefecilik faaliyetleri v.b. ne kadar bok püsür iş varsa buradan yapılıyor. Ben enerji maliyetini göz ardı edip buradaki blok zinciri içindeki şifrelerin hepsini kırmaya karar verdim.

Ya da diyelim ki kamu bütün işlemlerini dağıtık ağ sistemli bir blockchain sistemde tutmaya karar verdi. İşte TCKN’ler adresler, telefon bilgileri, çor çocuk bilgileri , mal varlığı bilgileri. Bunlar blok blok tutuluyor ve sadece ilgili kurumların yetkilileri/yöneticileri şifreleri ile bu veri tabanlarına erişilebiliyor deniyor. Ancak dağıtık ağ sistemi ve gerçekten enerji maliyetlerine katlanmayı kabul eden bir firma bu kriptolama sistemindeki kriptoları çözmeye başladı. Bu taktirde devletin bu bilgileri blockchain tabanlı bir veri tabanı sisteminde tutumasını şahsen hoş karşılamam.

Blockchain Teknolojisi Neler Getirebilir?

Şahsi düşüncem blockchain sisteminin asla ve asla bir çöp olmadığı ve faydalanılabilecek çok fazla niteliği bulunduğu yönünde. Ancak basın denilen şok doktrini araçlarında da yer aldığı üzere çılgınca devrim yaratacak bir şey de beklemiyorum. Hem iktisadi manada hem de sosyolojik manada esas devrim endüstri 4.0 ile birlikte gelecektir.

Ancak yine de blockchain sisteminin faydalandığı dağıtık ağ sistemi temeli bence kısmi dağıtık ağ ile değiştirilerek hem bilginin ve blokların işlenmesinin hızı arttırılabilir hem de veri güvenliğini sağlayabilir.

Özellikle kamunun kendi içerisinde kuracağı bir blokchain ağı ile (ki yalnızca kamu tarafından belirtilen kullanıcılar dağıtık ağ sisteminin üyeleri olmalı) verilerin başka kullanıcılar tarafından görülmesi ve doğruluğunu teyide ihtiyaç duyulmaması kullanılabilir.

Örneğin kamunun kendi içerisinde mevcut durumda kurmuş olduğu e-devlet sistemi üzerinden tapu devri, vekalet verme v.b. gibi çok sayıda işlem bu model ile yapılabilir.

Mesela diploma bilgileri blockchain tabanlı bir veri sistemine kaydedilerek ha bire diploma isteyen yerlere evrak ve fotokopi götürmek yerine dijital şekilde bu süreçler tamamlanabilir ve kendimize daha fazla vakit ayırabiliriz.

Son olarak şu şerhi düşelim: yasal alt yapısı tamamlanmadıkça, dağıtık ağ sistemini kullanarak kayıtlı tutulan verilerin güvenliğini (bakın değiştirme olarak bakmayın sürece sadece verinin kendisi için düşünün) sağlamadıkça sistem yalnızca bu mevcut kripto yöntemi ile işlerimizi daha da kolaylaştıracaktır.

Bunlara ek olarak eğer bu yazıyı beğendiyseniz muhtemelen bitcoin yatırımı, endüstri 4.0 ve bigdata, borç meselesi yazıları ile dünya ekonomi düzeni yazılarımı da beğeneceksinizdir.

Esen kalın.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Göz Atın
Kapalı
Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.