Ekonomi

Perakende Ticaret Sektörünün Geleceği

Bu günkü konumuz para kazandıran iş modelleri arasında en kolay yöntemlerden birisi olan perakende ticaret ve perakende ticaret sektörünün geleceği üzerine olacak. Çünkü son dönemde perakende ticaret giderek şekil değiştiriyor.

Big data yazımızda yapay zeka ile birlikte bazı şeylerin değişeceğini söylemiştik. Endüstri 4.0 yazımız ile ise bu değişikliklerin ne yönde olacağının işaretini vermiştik. İşte yapay zekâ, internetin yaygınlaşması, koronavirüs sonrası insanların iyice evine çekilmesi ve sanal alışverişin yani e-ticaretin giderek kolaylaştırılması perakende ticaret sektörünün geleceği ni ciddi şekilde etkileyecek görünüyor.

perakende-ticaret-sektoru

Hikâye Nasıl Başladı?

Hikâyeyi anlatmadan evvel perakende ticaretten kastımızı açıklayalım. Perakende ticaretten kastım bir dükkân açıp herhangi bir şey üretmeden bir mal satmaktır. Buna örnek olarak ayakkabıcı, bakkal, beyaz eşyacı, tüpçü, manav vs. verebiliriz.

Perakende ticaretin döngüsü (iş modeli) basittir. Dükkanı açarsın, içini malla doldurursun, malları satarsın, tahsilatını yaparsın, tedarikçiye parasını öder, işletme giderlerini (kira, elektrik, su, işçi vs.) öder ve aradaki farkı kar olarak cebine atarsın. Ancak bazı şeyler yaşandı ve perakende ticaret yavaş yavaş ticari dünyadan elini eteğini çekmeye başladı. Daha doğrusu perakende ticaret elini eteğini sektör olarak çekmedi ama perakende ticaret sektörünün geleceği ve oyuncuları değişti.

Eskiden perakende ticaret normal ortalama bir insan tarafından yapılmaktaydı. Ancak işler teknolojinin gelişmesi ile farklılaştı. Özellikle Amazon denen kitapçı arkadaşın “ ya ben kitapları internetten gösteriyorum, millet beğeniyor, yolluyorum, niye normal malları yollamayayım, kitap satan adam her şeyi satar” demesi ile süreç değişti. Tabii ki bu adamlar teknolojiyi ve veriyi o kadar güzel kullandı ki insanlar bakkallar ve alelade dükkânlardan daha iyi hizmet aldığını görünce yavaş yavaş mahalle bakkallarını, yani perakendecileri terk etmeye başladı.

amazon-is-modeli
Amazon’un sahibi Jeff Bezos eşinden boşanmak için tam 25 milyar USD ödedi. Vay arkadaş…. Ne kadınlar var, kadından kurtulmak için 25 milyar USD ödemek nasıl bir lüks ya, ya da abla artık nasıl bir insansa…

Game Changer Hangisi?

Tabi bir de işin içerisine discount market modeli girdi ki bence perakende ticaret sektörünün geleceği ni değiştiren esaslı game changer unsur bu discount market modelidir. Discount market modeli hem üreticiler, hem toptancılar hem de sektördeki diğer rakipler olan bakkalar ve manavlar için süreci tamamen değiştirdi. Kim bu discount marketler derseniz, Şok, Bim, A101 gibi her mahallede olan kurumsal bakkallar diyebiliriz.

Efenim bu discount marketlere gittiğinizde ürünlerin üstüne bakarsanız şunu görürsünüz: “… discount marketi adına …ltd. şti. tarafından üretilmiştir” gibi. Yani altını çizmeye çalıştığım husus şu: bu adamlar üreticileri, imalatçıları bile taşeronu haline getirdi. Çünkü ciddi sermayeleri var, piyasadaki en baskın oyuncular, ödeme problemleri yok, üretici için de tahsilat problemi olmaması anlamına geliyor bu durum ki ticaret yapanlarınız bilir en büyük probleminiz malı satmak değil sattığınız malın bedelini tahsil etmektir.

E haliyle herkes tahsilat garantisine kaçınca üretici tarafta kar marjları aşağı çekiliyor ve discount market ortalama bir bakkalın aldığından çok daha ucuza malı alıyor/ürettiriyor. Yine ortalama bir bakkal bir mal türünden ayda 100 adet sipariş ederken bu discount market arkadaşlarla anlaştığınızda ayda 100.000 adet mal satışınız garanti haline geliyor. Dolayısıyla hem üretici, hem toptancı herkes discount marketlere çalışır oldu. Buna da ölçek ekonomisinin gücü diyebilirsiniz.

discount-market

Zaten Carrefour, Migros gibi büyük marketçiliğin medarı iftiharlarının büyük marketçilik modelini terk etmeye başlamasının sebebi biraz budur. Onlar bile bu discount marketlerin düşük fiyatları karşısında dayanamaz hale gelmiş durumdalar. Ki Carrefour gibi sermayesi kuvvetli bir firmanın koca koca marketleri kapatmasının sebebi budur. Migros halen devam ediyor ama hem marketlerini küçülttü hem de sanal alışverişe ağırlık verdi. Yani Migros ana iş modeli olan büyük marketçiliği, discount marketler ile rekabet edememesi nedeniyle değiştirdi.

Discount marketler tüm piyasayı yıkıp geçmiştir.

BİM ile Amazon’u Birleştirebilir Misin Abidin?

Şimdi geldik işin gelecek tarafına. Amazon’u biliyorsunuz. Bilmeyen de açsın web sitesini gezinsin biraz. Adamlar tırmıktan tut prezervatife kadar her şeyi satıyor. Şimdi Amazon’un discount marketler gibi üreticileri kontrol edecek ve ölçek ekonomisinden faydalanabilecek tekel gücüne sahip olduğunu düşünün.

İşte geleceğin perakende ticareti budur. Çünkü ülkemizdeki amazon iş modeli ile faaliyet gösteren hepsi burada, n11 vs. gibi sanal alışveriş sitelerine baktığınızda discount marketler gibi uygun fiyatları olmadığını görüyoruz. Discount marketlere baktığımız da ise bu sanal alışveriş siteleri gibi e-ticaret sistematiğini oturtmadıklarını görüyoruz. Eski büyük marketçiler dediğimiz Migros ve Carrefour gibi markalar ise sanal alışverişte daha öndeler ve daha gelişmiş bir dağıtım mekanizmasına sahipler.

İşte bu grup içerisinde üreticiler üzerinde tekelleşme gücüne sahip olacak olan (tedarik gücü) , yaygın dağıtım ağına sahip olacak olan ve bu ikisini birleştiren muhtemelen Türkiye’nin Amazon’u olacak. Her iki tarafta birbirinin alanına girmeye başladı dikkat ederseniz.

ticaret-is-modeli
Resimda perakende ticaretin iş modelini görüyorsunuz, son derece basit aslında.

Korona’nın Perakende Ticarete Etkisi

Dünyanın başının belalısı haline gelen ve halen bilinen bir çözümü bulunmayan bu lanet hastalık tüm alışkanlıklarımızı değiştirdi. Özellikle şahsım için konuşayım, koronadan sonra herhangi bir AVM’ye girmedim. Hatta süpermarket alışverişlerini de malum turuncu renkli marketin dağıtım ağını kullanarak yapıyorum. Baktım taşıma ücreti filanda aldıkları yok. Gayette rahat.

bim-magaza-sayisi
Şu resimde artan Şube sayıları sektördeki iş modelinin nasıl değiştiğini çok iyi gösteriyor.

Şimdi bu rahatlığa alışan bünyem biraz da korona korkusuyla herhangi bir markete girmek istemiyor, alış- veriş yapmak istemiyor. Ev alışverişi zaten benim için oldukça sıkıcı bir eylem. Onun yerine sağda solda ufaklıkla koşturmayı yeğlerim. Birçok insanın da korona sürecinden sonra bu düşüncede olduğunu gördüm. Bunun üstüne bir de her şeyi cebindeki küçük aletler ile yapmak isteyen Z kuşağının yavaş yavaş nüfus toplamında ağırlığının arttığını düşününce, yakın gelecekte market, bakkal, manav ve toptancıdan alıp ürün satışı yapan ve dükkan maliyeti olan bilumum perakendecinin internet âlemine akacağını düşünüyorum.

Çünkü sanal alışverişin en güzel yanı depo ve kargo/ulaşım dışında başka bir ana maliyetiniz olmamasıdır.

Mahalle Bakkalına Alternatif : Getir, Banabi v.b. Sistemler

Evet korona döneminin hayatımıza soktuğu başka bir şey de bu dağıtım kanalı iyi olan mahalle bakkalı tadında yerler. Şimdi bu alternatif sistemlerde en büyük problem her yerde depo tutmak zorunda olmaları ve taşıma maliyetini müşteriye yansıtmalarıdır.

Bu sistemlerin gelecekte sektörle birlikte nasıl şekilleneceğini göreceğiz. Açıkçası bu konuda birçok öngörüde bulunabiliriz. Ancak benim öngörüm bu getir v.b. iş modeli ile çalışanların mevcut iş modelleri ile belirli bir kapasiteyi geçemeyeceği yönünde. Çünkü bu sistemler biraz daha acil, gece dışarı çıkılmayan saatler için tercih ediliyor. Ayrıca discount marketler gibi üretim konusunda pek bir tekelci güçleri yok görünüyor. Zaten bu getir vs.’ye bakarsanız artık bu market dağıtımından kalan personeli değerlendirmek için yemek taşıma işine de başladıklarını görürsünüz. Onlar da alanın kısıtlı olduğunu görünce yayılmaya başladılar.

alısveris
Alışveriş alışkanlıklarınız giderek değişiyor, bilmem fark edebiliyor musunuz?

Perakende Ticaret Sektörünün Geleceği

Peki biz Getir, Bim ve Amazon’u birleştirirsek ne olur? Bence perakende ticaret sektörünün gideceği yer burası abi. Yani işin sonunda şu olacak: Getir gibi her köşe bucağa siparişi verdikten yaklaşık 10 dk içerisinde ulaşabilecek bir dağıtım ve depo ağı olacak. Aynı zamanda Amazon gibi hızlı teslimat ve big datayı etkin kullanım gücüne sahip olan bir yazılım desteği olacak. BİM gibi discount marketin üreticiler üzerinde etkili olabileceği satış rakamlarına ulaşacak.

Bu üçünün birleşimi perakende ticaret sektörünün geleceğidir. Bu yazıyı özellikle perakende ticaret sektöründe iş kurmak isteyen arkadaşlar için yazıyorum. Çünkü sağda solda çok fazla görüyorum. Cebimde şu kadar para var, ne dükkânı açayım? Ne yapmalıyım filan gibi… Eğer bu üçünü birleştirecek bir sermaye ya da rekabet gücün yok ise perakende ticaret sektörüne girme arkadaşım. Dükkân açayım, basit ticaret yapayım, mal alım satımından kazanırım iş modeli yavaş yavaş kendisini tekelin ellerine bırakacak. Bu tip sermayesi yüksek, dağıtım ağı kuvvetli, teknolojik alt yapısı rakiplerine göre üstün olan firmalar perakende ticaret sektörünü yakın zamanda domine edecek. İş planı kurarken, ya da bir sektöre yatırım yapacaksanız mutlaka ama mutlaka bu hususları göz önüne alınız.

Bu analizlerinizi yatırım stratejisi oluştururken ya da borsada perakende sektörüne ilişkin hisse alırken de mutlaka göz önüne alın. Eğer trade yatırımı değil de benim gibi uzun vadeli yatırım kurgusu yapıyor iseniz bunu yapmak yani geleceğe dair geleceği parlak olan firmaları ve iş modellerini tespit etmeniz ve portföyünüze eklemeniz gerekiyor.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

2 Yorum

  1. Sağolun yazı için bu durumda Migros bir adım daha yakın değil mi dediğiniz seviyeye online sistemleri çok iyi.

    1. Tabi Migros daha etkin görünüyor. Ancak BİM’den bir karşı hamle gelmedi mesela şaşırtıcı olan bu. Ben iç pazarda BİM’den de bir hareket bekliyorum açıkçası.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.