Politika

Mao Zedong Kimdir ?

Efenim bu yazımızda konumuz Mao Zedong kimdir meselesi. Mao zedong kimdir, niye önemlidir, niye böyle bir yazı yazma ihtiyacı duydum, olm bu kesin gomonis ideolojik propaganda yapıyor filan diye söylendiğinizi duyabiliyorum.

Ancak gomonis falan değilim. Her yazımda söylediğim üzere ideoloji halk kitlelerinin bir şeyleri daha hızlı ve inanarak yapmasını sağlayan bir araçtır. Bu kadar da ciddiye almayın. Gelelim Mao Zedong Kimdir yazısını niye yazdık meselesine:

Mao Zedong Kimdir ?

Platformda Çin Ekonomisi, Güney Çin Denizi sorunu ve Uluslararası ilişkiler anlama kılavuzu diye yazılar var. Bu üç yazıda da Çin’in önümüzdeki çok kutuplu dünya sürecinde etkin olacağı gerçeğini görmemek mümkün değil. Ulan görmeseniz de hissedeceksiniz. Her neyse. İşte bu süreçte Çin’i anlayabilmeniz, adamların ne aşamalardan bu günkü sürece girdiği v.b. hususları anlamak için Mao Zedong Kimdir yazısı yazıldı. Çünkü Mao yaklaşık 27 sene ülkeyi yönetmiş, ülkenin yönetim biçimini komunizm olarak seçmiş, Mao Zedong ülkeyi yönetirken ülke kıtlık yaşamış ve takriben 50 milyona yakın vatandaşını kaybetmiştir.

Mao Dönemine Yukarıdan Bakış

Çin’de Mao dönemi 1946-1973 tarihleri arasıdır. Günümüzde dahi Mao’nun politikalarını eleştirmenin size ciddi sorun yaratacağı Çin’de ülkenin tüm temeli Maoculuğa dayalı olduğundan ve Mao’culuk kendi içerisinde bir evrim geçirdiğinden bu döneme yakından bakmamız gerekiyor. Temel olarak 3 farklı aşamada inceleyeceğiz Mao dönemini. İktidara geçiş, Büyük Atılım ve Kültür Devrimi

cin-idari-harita
Wikipedia’ dan alındı. Çin’in idari bölümlerini gösteren harita.

Mao İktidara Geçiyor

Mao Zedong komünist düşünceyi taşıyan bir kişi ancak Marksizme farklı yorumlar kattığından kendi adıyla Maoculuk adı altında farklı bir ideolojide literatürde yer almaktadır. Yani Mao Zedong Kimdir diyoruz ama burada bir ideolojiden de bahsediyoruz aslında.

Mao önce Çin’de bir geziye çıkıyor, akabinde komünist partiye girip Çin’in kendi içerisinde karışıklık yaşadığı bir süreçte gerilla ordularını kurmaya başlıyor. Bu arada Çin Komünist Partisi içerisinde liderlik yarışı kızışıyor ve Mao partiden uzaklaştırılıyor. Literatürde bu geri çekilmeye uzun yürüyüş denilmektedir. 

Uzun yürüyüşten kasıt Mao ve ekibinin Çin’in kuzeyde kalan iç kırsal bölgelerine doğru hareket etmesidir. Kuzeye gidilmesinin sebebi Ruslardan destek alınabilmesidir. Yaklaşık 10.000 Km kadar yürümüştür Mao ve ekibi. Mao bu yürüyüş ile popüler olmuştur. Halk arasında tanınırlığı artmış, kendi PR ekibi düşüncelerini iyice halka aktarmış, ne için yürüdüğünü anlatınca insanlar yavaş yavaş Mao taraftarı olmuştur. 

1945’te Japonlar Çin’e dalıyor. Milliyetçi hükümet güç kaybediyor. Mao ve ekibi ise bu süreçten güçlenerek çıkıyor. Bu süreçte yani Japon işgalinin püskürtülmesinin akabinde Çin de milliyetçiler ve komunistler arasında iç savaş çıkıyor.

mao-zedong
Mao Zedong

İç Savaşın Bitişi

Çin iç savaşında 1949’da tam galibiyeti elde eden Mao ülkenin iktidarına da geçmiş oldu. Bu durum aynı yıl Tiananmen meydanında bizzat Mao tarafından yapılan bir konuşmayla halka bildirildi. Yani aslında Mao’nun Çin iktidarını ele geçirmesi oldukça kanlı bir sürecin sonunda olabilmiştir. 

Komünist rejimlerin halk tarafından desteklenmesinin en büyük sebebi halka yönelik halkın yararına olan şeylerin başta insanların gözüne hoş gözükmesidir. Ancak halk kitleleri komünist sistemin otoriterleşmesi ile ortaya çıkacak süreci idrak etmekte başlangıç aşamasında oldukça güçlük çekmektedir.

Mao Çin tarihinde temel olarak 2 felakete neden olmuştur. Bunlar sırasıyla 1958 ilk atılım devrimi ve 1966 kültür devrimidir. Bu devrim faaliyetlerinin felakete uğramasının temel sebebi Mao nun desantralizasyon yani yerel yönetimlere geniş yetkiler verilmesi hususundaki ısrarlı tutumudur. Zaten Sovyet yani Rus sosyalizmi ile Çin sosyalizmi arasındaki temel fark buradan gelmektedir.

Mao Ekonomi Politikaları Dizayn Etmeye Çalışıyor

İktidara geldikten sonra mevcut durumu inceleyen ve sistematiğini kurması 1958’leri bulan Mao ve ekibi, Büyük İleri Atılım adı altında bir politika seti hazırlamıştır. Politika setinin amacı Çin’i tarım toplumundan sanayileşmiş bir sosyalist topluma evirmektedir. Çin sosyalizminin bu kısmını Rusya’dan almıştır. Ciddi bir planlama bu dönemde gelmiştir ve yine Rus soyalizminden etkilenilmiştir bu planlama sürecinde.

mao-zedong-uzun-yuruyus
Mao’nun uzun yürüyüşünün rotası

Bu arada Mao’nun 1946’da iktidara gelmesine rağmen kafasındaki politikaları hemen yapamamasının nedeni Rusların Mao’ya desteğine karşılık başlangıç döneminde Ruslara taviz vermek zorunda kalmasıdır. Yani Mao’nun planlama politikasını isteyerek mi yaptığı, yoksa yükseliş döneminde Rusların ona verdiği destek nedeniyle verdiği tavizden mi yaptığını tam bilemiyoruz.

Marksist reçetenin devrim ve kalkınma kaynağı şehirli nüfus iken Mao nun komünist sistematiği kırsal kalkınma ile başlıyor ve devrimin kırsaldan geleceğine inanıyordu. Rusya’nın sosyalizmi ile Çin’in sosyalizmi arasındaki farklardan birisi de budur.

Esasında burda en önemli husus temel gaye olan halkın refahı ve barışın araç haline gelmesi, araç olan komünizmin ise amaç haline gelmesi uzun vadede çin.i ciddi felakete sürüklüyor mao döneminde. Kör bir inanç var anlayacağınız. 

Planın temel hedefi Ekonomi Yönetimi yazımda defalarda anlattığım üzere tarım ürünlerinin üretimini arttırıp bunları ihraç etmek, akabinde ise ihracattan gelen para ile sermaye birikimi yapıp sanayileşmeye adım atmaktır. 

Sincan-uygur
Sincan-Uyugr Özerk Bölgesi. Dönem dönem adını sıklıkla duyduğunuz bu coğrafya, Çin’in asya tarafına açılan enerji nakil hatlarının geçtiği bir bölge. Yine Bir kuşak bir yol’un hatları da buradan geçiyor.

Büyük İleri Atılım

Büyük İleri Atılım, Büyük Çin Kıtlığı ile sona eren çok acıklı bir süreçtir. Bunun sebebi ise esasen komünist rejimin bizzat kendisidir. 

İleri doğru büyük atılım sırasında 30- 40 milyon arası insan -1958-1961 tarihleri aralığında- öldü. Bu facianın sebebi tamamen Çin yönetiminde yer alan yerel ve merkezi bürokratların, görevlerinde yükselmek adına köylerdeki tarım üretimini yüksek göstermesi, ancak esasen bu kadar fazla bir üretim olmaması ve ithal edilmeyen- planlanmayan- tarım ürünlerinin yokluğu nedeni ile ülkedeki insanların açlıktan ölmesidir. 

Bu süreçte Deng Xiaoping gibi bir çok eğitimli bürokrat ve eğitimci sürgün edildi. Esasen Mao nun felaketlerine sebep olan önemli hususlardan biri de budur. Yani Mao hem sahadan doğru bilgi akışını sağlayamamış hem de etrafındaki muhalif kesimin sesini tamamen kısarak yanlış politikalar uygulamıştır. 

Çin Komünizmi vs. Rus Komünizmi

Mao nun Lenin ve Stalinden farkı yani Çin komünizminin Rus komünizminden temel olarak farkı Çin komünizminin yerel yönetimlere sağlanan özerkliğin sosyalizmin yapısını bozmayacağını savunmasıdır. Oysa Ruslar tamamen merkezi kontrole dayalıdır. Her şeyi merkezden planlar ve bu plana göre hareket edilir. Bu arada şunu belirtelim. Günümüzde dahi bu Rus sosyalizmi ve Çin sosyalizmi arasında ciddi görüş ayrılıkları devam etmekte, bu iki ekip birbiri ile şiddetli fikir çatışmaları yaşamaktadır.

Mao döneminde yerel yönetimler ekonomik planlama, kaynak dağılımı, maliye politikası, vergi politikası ve personel yönetiminde özerktiler. Devlete ait çoğu şirketin yönetimi de yerel yönetimlere verilmiştir o dönemde. 

Devrimin Kaynağı Köyü Anlamak

Çin i çöküşe götüren önemli süreçlerden biri de köy yapısıdır. Mao döneminde devlete ait olan topraklarda üretilen ürünler komün kantinine veriliyor. Köylüler bu kantinlerde sınırsız yemek yiyebiliyorlar. Bu ciddi israfa neden oluyor. Zaten yerel yönetim merkeze abartılı üretim raporları düzenliyor. Tüketim ise oldukça fazla. Dolayısıyla merkezi yönetim sürekli yanlış planlama yapıyor. Bu büyük bir açlık felaketi ile sonuçlanıyor.

Felaketin gerçekleştiği yılda gerçek üretim rakamı ile merkeze raporlanan üretim rakamı arasında %70 oranında bir fark olduğu söyleniyor. Bunun sebebi göze girmek isteyen yerel yönetimlerin süpermaket bankacıları HSBC ve Wells Fargo’ya taş çıkarırcasına “biz verileri arttırdık” şeklinde raporlama isteğinden ve komunist parti içerisindeki yükselme arzusundan kaynaklanıyor. 

Temel ekonomik planını tarımsal ürünün dış ülkelere ihracı ve akabinde sermaye birikimi ile yatırım üzerine kuran Çin merkezi, yerel yönetimlerden gelen kuvvetli verilere dayanarak bir de ihracata başlıyor. Gerçek durum anlaşıldığında ise Mao sinirleniyor ve kritik bir hata yaparak tüm köylüyü derme çatma fırınlarda çelik üretimine yönlendiriyor. Bu tahıl üretimini daha da yavaşlatıyor. 

mao-zedong-kimdir
Büyük ileri atılım döneminde tarım politiakaları patlayınca direk sanayiiye atlamaya çalışılıyor. Mao’nun emriyle kırsalda her köyde her evde çelik fırınları yapılıyor. Çelik üretiminin arttırılmasını isteyen Mao hatırına evlerdeki tüm tencere tava vs… eritilip külçe haline getiriliyor.

Nihayetinde  bu kadar yanlış bir araya gelince bir felaket yaşanması kaçınılmaz hale geliyor ve 30-40 milyon civarı Çin’li hayatını kaybediyor. 

Biz şimdi koronavirüs nedeniyle Çinlilere esip gürlüyoruz ama adamlar o zamanlarda ciddi açlık ve sefalet içinde, bırak yarasayı muhtemelen insan bulsa insan yerdi. 30-40 milyon insanın açlıktan ölmesi ne demek ya hiç düşündün mü?

Mao bu süreç sonunda hiçbir hatanın kendisinde olmadığı savını ileri sürmüş, olayı tamamen verimi düşüren kötü hava koşullarına bağlamıştır. Bu da ayrı bir goy goy konusudur. Ulan insanda biraz utanma arlanma olur ya. Kardeşim hiç mi topluma karşı bir mesuliyetin yok. Hiç mi şerefin yok. 40 milyon insanı öldüren sensin, bizzat senin hatalı politikaların. Ama yok bu benden değil Allah’ın hatası diyip bir de üstüne kültür devrimi yapıyorsun.

Kültür Devrimi

İleri doğru büyük atılım felaketinden sonra 1960’a doğru ancak poposunu toparlayan Çin halkı ve hükümeti 1966’da kültür devrimini başlatmaya karar veriyor. Kültür devriminin temel amacı bürokrasinin elimine edilmesi ve halkın yönetimi kendi eline almasıdır. Yani burada da Çin sosyalizminin Rus sosyalizmine hass… çekeren kendi yolunu iyice çizdiğini görüyoruz. Büyük ileri atılım sürecinde yerel yönetimlerin manipülasyonlarından ders almayan Çinliler Kültür Devriminde yerel yönetimlere daha çok özerklik vererek yönetimde nasıl tüy dikilirin dersini vermiştir.

Bu dönemin Çin’in de eskiye lanet edilmeye başlandı. Eğitimli kişiler alaya alındı. Kütüphaneler kapatıldı. Kitaplar yasaklandı. Çin bu dönemde Japonya batı ile olan tüm ekonomik ilişkisini kesti. Bu sebeple ülke içi teknoloji daha da geri kaldı. Yani günümüz cehaletin kol gezdiği dönemlerin bir tık üstü diyelim.

Gerçi günümüzde de yola çıktığın zaman her sokak başında cehalet o b.ktan yüzünü göstermektedir.

Vefat ve Kapanış

Efenim Mao 9 Eylül 1976’da 82’li yaşlarında, 00:10 civarı vefat ediyor. Ölüm sebebini doktorlar son dönemlerindeki aşırı sigara kullanımı nedeniyle akciğerleri ve kalp sorunları olarak açıklıyorlar.

Mao zedong un hayatından ve Çin’i yönetiminden de anladığımız üzere insanların yaşamasını sağlayan ve yaşamlarını uzatan şey esnekliktir. Esneklik politikada da kendini gösterir. Politik olarak esnek olan ve dünyanın genel ekonomik konjonktürüne adapte olabilen ve sistemini iyi kurgulayan ülkeler yaşamlarını daha uzun sürdürebilmektedirler.

Esen kalın efenim.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.