Insider Trading Nedir ?

Efenim bu yazımızda konumuz insider trading nedir meselesi. Bu insider trading nedir konusu özellikle yatırımcıların, yatırımlarını sağlıklı olarak takip etmesi açısından önemli. Borsa yatırımcısı olan tayfa için şirket hissedarlarının geçmişte bu tip işlere karışıp karışmadığını google üzerinden aramanızı tavsiye ederek meseleye boylamasına dalışımı yapıyorum.

Insider Trading Nedir ?

Insider tradingi Türkçeye direk çevirirsek içerden öğrenenlerin ticareti demektir. Kitabi bir tanım yapacak olursak halka açık bir şirketin hisse fiyatını etkileyecek bir bilgiyi halk ile paylaşılmadan elde etmek ve bu bilgiye dayanarak alım-satım işlemleri yapmak ve haksız kazan elde etmektir. Ticaret derken yatırım ortamlarında trade etmek demek. İnsider trading nedir meselesini bir örnekle açıklasam daha iyi olacak.

Diyelim ki bir şirketiniz var ve halka arz etmiş yani borsaya kote bir firma. Siz şirketin herhangi bir yatırım haberini doğal olarak yönetim kurulunda önceden bilip zaten kararın altına imza atıyorsunuz. Daha sonra bu yatırım ile şirket hisselerinin fiyatının artacağını tahmin ediyorsunuz. Hemen eşinize/çocuğunuza/kardeşinize/yeğeninize bir yatırım hesabı açtırıp, ona da para gönderip alım emri verdiriyorsunuz. Yatırım haberi KAP’ta yayınlanıp hisse fiyatları artınca ve siz kar edince de satıyorsunuz. İşte bu işlem bir insider trading işlemidir.

Ya da tersinden bir örnek verelim. Diyelim ki bir banka çalışanısınız. Bankanın borsaya kote bir şirket ile büyük bir proje kredisi imzalayacağını öğrendiniz, gördünüz. Sonra bu bilgiye dayanarak gittiniz şirketin hisselerini aldınız ve kap’a bildirildi bu bilgi. Sizde satıp para kazandınız. Bu insider tradingtir.

Bir örnek daha verelim. Bir kamu çalışanısınız. Kamunun maden ruhsatı veren bir kurumunda ruhsat onay biriminde görevlisiniz. Borsaya kote bir madencilik şirketi 50 tane ruhsat başvurusu yaptı ve bu başvuruya ilişkin bilgiler henüz kap’a verilmedi diyelim. Siz de gittiniz, bu bilgiye dayanarak hisseleri aldınız. Daha sonra kurumunuz ruhsatları verdi, hatta bizzat siz onayladınız. Bu durum kapa bildirilince şirketin hisseleri zıpladı ve siz satıp kar ettiniz. Bu taktirde insider trading suçu işlediniz ve cezalandırılacaksınız.

İnsider Trading Hangi Kanunda Yazıyor ?

Lafı uzatmadan işin kanun kısmını buraya bırakalım. Efenim 6361 sayılı SPK’nun 106. maddesinde konu işlenmiştir.

“Doğrudan ya da dolaylı olarak sermaye piyasası araçları ya da ihraççılar hakkında, ilgili sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikteki ve henüz kamuya duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren veya iptal eden ve bu suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin eden;

• İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarının yöneticileri,
• İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarında pay sahibi olmaları nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler,
• İş, meslek ve görevlerinin icrası nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler,
• Bu bilgileri suç işlemek suretiyle elde eden kişiler,
• Sahip oldukları bilginin bu fıkrada belirtilen nitelikte bulunduğunu bilen veya ispat edilmesi hâlinde bilmesi gereken kişiler

üç yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılırlar. Ancak, bu suçtan dolayı adli para cezasına hükmedilmesi hâlinde verilecek ceza elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.”

Durum net gördüğünüz kadarıyla.

Insider Trading : Tarihten Örnekler

Efenim platformumuzun takipçilerinin böyle hikayeleri okumayı sevdiğin biliyorum. Dolayısıyla bir kaç örnekle devam edelim.

Texas Gulf Sulphur şirketi yaptığı kazılarda (1963’lü yıllar) ciddi maden sahaları tespit ediyor. Durum yöneticilere bildiriliyor ve bu sırada hisse başı fiyat 17,75 USD. Şirket yöneticileri hemen koşa koşa borsadan hisse topluyorlar. Bunu müteakip bu işlemlerin basına açıklanması 1 seneyi buluyor ve 1964’lü yıllarda şirket maden sahası keşiflerini basına veriyor. Bu bildirimden 1 ay sonra ise şirket hisse başı değeri 60 USD’ye çıkıyor ve inanılmaz bir yüzdesel kazanç görüyoruz. Tabi bunlar hep ceza alıyor.

Mesela Enron vakasında dahi bu tip hadiselere rastlanmış ve yöneticiler yine insider trading ile suçlanmış ve yargılanmıştır. Şirketin kötüye gittiğini gören eski CEO Jefrey Skillings şirketin durumunun iyiye gitmediğini görünce paso satış basmış ve iyi para kaldırmıştır bu işlerden.

İnsider Trading İle Manipülasyon Nasıl Yapılır ?

Gelelim Türkiye borsalarında bu işin en sıklıkla karşılaşılan yöntemlerine. Efenim manipülasyon yazımda yöntemlerden biri olarak belirttiğim ve en tehlikeli manipülasyon tiplerinden biri olduğunu söylediğim yöntemde sosyal medya ve dedikodu önde gelenleri ile şirket sahibi bir araya gelmektedir. Bu kapsamda içi boş olan bir şirketin hisseleri önce firma ortağının bağlı olduğu ancak bu bağın ispat edilemediği hesaplar tarafından toplanmaktadır. Takasta belirli bir yüzdenin üstüne çıkılmasını müteakip bu kişiler hisse fiyatını kendi aralarında yaptıkları al ve sat işlemi ile yükseltmektedir. Daha sonraki süreçte sosyal medya ve reklamcı tayfa hisseyi sürekli küçük yatırımcı dediğimiz ekibe pazarlamaktadır. Bunun içinde teknik analiz grafikleri paylaşmaktan tutun, şirket yöneticilerinin kap’a yapacağı bir bildirimi önceden whatsapp ya da telegram gruplarında paylaşmak dahil. Bu da suçtur bu arada. Yani küçük yatırımcı da doğası gereği suça yatkındır.

Bu süreçle birlikte işlemler kapanır.

Şimdi diyeceksiniz ki SPK salak mı? Bunu bilmiyor mu? Efenim SPK bilmez olur mu? Tabii ki biliyor. Ancak insider trading kanıtlaması oldukça zordur. Kişi itiraf etmediği ya da işlem taraflarından birisi maddi kanıtı göndermediği müddetçe bu iş hep havada kalır.

İnsider trading nedir yazımızın sonuna geldik. Esen kalınız.