Yatırım Fonu Nedir ?

Bu yazımızda aslında ülkemizde çok fazla kazandırmayan ve pasif bir yatırım aracı olarak görülen, ancak aslında hiçte öyle olmayan bir yatırım aracından bahsedeceğiz. Konumuz yatırım fonu nedir meselesi.

Kazandıran Yatırım Araçları yazımızdaki bir çok yatırım aracından biridir yatırım fonu. Ancak diğerlerinden farklı olarak tek bir şeye değil bir yatırım aracı grubuna yatırım yapabildiğiniz bir sepet gibi düşünün bu yatırım aracını. Yatırım fonu nedir yazımızda yatırım fonlarının kuruluşundan itibaren süreçlerini inceleyeceğiz ve sizlere faydalı olması ve yatırım fonu nedir konusunun en önemli kısmı olan fon seçiminde sizlere yardımcı olacak hususları belirteceğiz.

Yatırım Fonu Nedir?

Yatırım fonu nedir : portföy şirketlerinden birinin ( örneğin Ziraat Portföy) (reklam almıyorum kamu bankası olduğu ve borsada kayıtlı olmadığı için bir çok yazımda olduğu üzere Ziraat örneğinden gidiyorum) yatırım kararı alması, bu yatırımı için insanlardan para toplaması (buna fon katılım payı denir ve esasen fonun fiyatıdır) bu topladığı para ile yayınladığı tüzük kapsamında önceden belirtmiş olduğu yatırım araçlarına parayı yatırması, elde ettiği kazançları katılım payına sahip olan yatırımcılarına vermesi şeklinde bir süreçten ibarettir.

Yani yatırım fonu nedir : aslında bir yatırım aracıdır tabii ki ama Kazandıran Yatırım Araçları başlıklı yazımdaki tüm yatırım araçlarına para yatırabilir, bunları bir sepet yapabilir.Yani misalen borsaya yatırım yapacaksınız. İşte yatırım fonu “iyi de aga ben hangi hisseyi alayım” derdinden sizi kurtarır ve sizin yerinize hisseleri seçer, hisselerden oluşan bir sepet yaratır. Yatırımının gelirlerini de sizinle paylaşır. 

Yani özetle yatırım fonu Modern Portföy Teorisi kapsamında ortaya çıkan sepet modelinin, sizin tarafınızdan değil profesyonel kişiler tarafından yapılmasıdır.

Yatırım Fonunun Avantajları Nelerdir ?

Yine tek tek yatırım araçları için ayrı ayrı yerlere para gönderme, oralarda ayrı ayrı strateji kurma, yurt dışındaki borsalara yatırım ve kıymetli metal yatırımı gibi yatırım yapması bile ciddi dert olan ve farklı riskler içeren yatırım araçlarının yönetim riskini üstüne alır.

Yatırım fonları profesyonel, bu işin eğitimini almış ve SPK tarafından aranan lisanslara sahip kişiler tarafından yönetilir. Dolayısıyla diğer yatırımlara göre biraz daha güvenlik marjının yüksek olduğunu belirtelim.

Yine her yatırım aracında belirttiğim likidite konusunda sanırım yine en likit yatırımlardan biridir. İstediğiniz zaman istediğiniz saatte yatırım fonu alıp satabilir ve paraya çevirebilirsiniz Bankaların büyük bir kısmı size bu hizmeti vermektedir.

Şunu da belirtelim.Benim şahsi yatırım usülümün aksine yatırım fonları size düzenli nakit getiri sağlamaz. Ancak benim yatırım kaidelerimde bile bu nakit getirisi olmayan yere yatırım yapmam meselesinin istisnasını oluşturur yatırım fonları. Ancak şunu da belirtelim, mesela özel sektör tahvillerine ağırlık veren bir fondan katılım payı satın aldınız diyelim. Bu fonun aldığı özel sektör tahvillerinin faiz getirisi sizin katılın payınıza direk yansıtılır.

Önemlidir mutlaka belirtelim.Borsa yatırım fonlarında portföyün içinde bulunan hisse senetleri temettü dağıttığı takdirde de bu temettüler sizin katılma payınızın değerine otomatik olarak eklenmektedir.

Yatırım fonunun en büyük avantajı size zaman kazandırmasıdır. Muhtemelen bu platformun yatırım kategorisi kısmını okuduktan sonra ulan bu para kazanmak ne kadar zormuş diyeceksiniz. Çünkü gerçekten öyledir. Yatırım mefhumu İyi bir matematik ve risk yönetimi bilgisi gerektirir.

Yatırım Fonu Maliyeti ve Vergi Meselesi

Yatırım fonlarının ilk maliyeti fonu almanız nedeniyle kesilen komisyondur.

Yatırım fonları yaptıkları fon yönetim hizmeti nedeniyle belirli bir ücret (genelde %2 komisyon ) alır. Bu ücret senede bir hesabınızdan kesilir.

Hem alım satım komisyonu hem de fon yönetim ücreti fon halka arz edilirken yayınlanan sirkülerlerde belirtilmek zorundadır. Bu sirkülerlere KAP’tan  ya da TEFAS’tan  rahatlıkla ulaşabilirsiniz.

Bunun dışında yatırım fonundan elde ettiğiniz kazançtan %10 stopaj keser. Bu vergi kaynağında kesilir ve beyanı gerekmez.

Yatırım Fonu Yatırımı Nereden Yapılır?

Hesabınızın bulunduğu herhangi bir Bankanın internet şubesinden ya da ATM’sinden yatırım fonu alım-satım işlemlerini yapabileceğiniz gibi hesabınızın bulunduğu herhangi bir aracı kurumun hesabından da bu işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.

Yatırım Fonu Fiyatı Nasıl Hesaplanır?

Matematiği basittir.

(Gün sonu fondaki menkul kıymetlerin toplamı – yatırım fonunun borçları + yatırımı fonunun alacakları ) / toplam katılım payı adedi.

Yatırım fonunun borçları genelde pek olmaz. Alacakları ise temettü, faiz geliri v.b. leridir.

Formülden de anladığınız üzere sizin elinizde tuttuğunuz fonun katılım payı başına tutarını, dolayısıyla sizin kar veya zararınızı belirleyen temel unsur, portföyün yatırım yaptığı şeylerin menkul değerleridir.

Yani mesela yabancı para devlet tahvili ağırlıklı bir fon aldınız diyelim.Vade sonunda tahvilden alınacak faizin dışında fonun değeri esasen yabancı paranın değerine endekslidir. Böyle bir durumda yerli para değer kazanırsa fonun değeri düşerken yerli para değer kaybederse fonun değeri artacaktır.

Yatırım fonunun en güzel yönü kar realizasyonunun gün sonunda gerçekleşmesidir.

Aldığım Yatırım Fonu Portföyünü Değiştirebilir Mi?

Evet bir yatırım fonu yönetimi bu kararı alabilir ve bu durumu size sormaz. Ancak bu portföyü değiştirme sınırları sirkülerinde yazar. Buna uygun hareket etmek zorundadır. Siz de bu konuda bir endişe taşıyorsanız yani benim aldığım fon çok portföy değişimi yapamayan fonlardan olsun diyorsanız mutlaka sirkülerlerini okuyunuz.

Portföy içindeki yatırımlarını değiştiren yatırım fonu bu dağılımı KAP’a bildirmek zorundadır. Bu veriye TEFAS’tan da rahatlıkla ulaşabilirsiniz.

Fon Türü Kavramı ve Yatırım Kararında Önemi

Fon türü dediğimiz şey yatırım fonunun hangi ağırlıkta menkul kıymetlere yani yatırım araçlarına yatırım yaptığını gösterir. Yani vatandaşlar kolayca anlasın yine çok fazla vakit kaybetmesin diye bir fonun adını okuduğunuzda siz az çok neye yatırım yaptığını anlarsınız. 

Bu kısım önemlidir. Çünkü sizin fon seçiminizin temelini oluşturacaktır. Buna dikkat edin.

Fon türü portföyün en az %80’inin türü kısmında belirtilen menkul kıymetlere yatırım yapılması zorunluluğunu taşır.(Kanun gereği)

Yatırım Fonu Türleri Nelerdir ?

Şimdi gelin yatırım fonu türlerine kısaca bir bakalım.

İlk 4 sırada bahsedeceğim fonlar portföylerinin minimum %80’ini isimlerinde geçen menkul kıymetlere yatırmak zorundadır. Kalan %20 lik portföy tercihi ise fon yönetiminin iradesine bağlıdır

İlk 4 sıradan sonra anlatım bulan fon türleri ise %100 isimlerinde geçen menkul kıymete yatırım yapmak zorundadır. Nerde kardeşim bunun sepeti derseniz o menkul kıymet türü içinde sepet yapar.(Sepet var sepetten içerü)

1.Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu( min %80): 

Adından da anlaşılabileceği üzere hem kamu kesiminin hem de özel sektörün tahvil ve bonolarına en az %80 oranında katılım yapar bu fonlar. Bu fonları alırken karar vermeniz gereken en önemli husus fonun yabancı para mı yoksa yerli parayla mı borçlananlara ağırlık verdiğidir. Bunun karmasınada yatırım yapabilir portföy yöneticileri ama detayına mutlaka bakın. En azından gelire ilişkin bir tahmininiz olur 

2. Hisse Senedi Şemsiye Fonu(min %80):

Yerli ve yabancı borsalarda işlem gören şirketlerin hisselerine yatırım yapan fonlardır. Çok çeşidi vardır. Belli sektöre yönelenlerinden tutun, temettü verenlere girenler, değer yatırımı kafasında sadece gelişen işletmeler pazarına yatıranlar vs. Artık risk algınıza göre çeşitlerini siz seçeceksiniz.

3.Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu (min. %80):

Yine borsada işlem gören (bunun için değerli metallere yatırım yazımı okuyunuz) kıymetli madenlere yatırım yaparlar. Belirli bir kıymetli madenin öne çıkmasını istiyorsanız sirkülerini okumanız gerekir ama fon adında da genelde belirtilir bu durum.

4. Fon Sepeti Şemsiye Fonu (min. %80):

Efenin bu kısımda sepetin sepetinin yapılmasıdır. Portföyleri başta bazı yatırım fonları olmak üzere borsa yatırım fonlarından meydana gelir. İçinde ne var konusu için yine sirküler ya da tefastan bakmanız gerekir. Yani tabi profesyonel adamlara yönetimi bırakmak mantıklı bir seçim ama o kadar da gevşek olmayın. En azından içinde ne varmış bunun deyip bi’ bakın mutlaka.

5.Para Piyasası Şemsiye Fonu ( min. %100)

Katılma paylarının tamamını ağırlıklı ortalama vadesi 45 gün olan sermaye piyasası araçlarına ayıran fon türüdür.

Şahsi görüşüm garantici tayfanın buraya parasını gömmesidir. Risk az, getiri de bu doğrultuda azdır.

6.Katılım Şemsiye Fonu (min. %100)

Faize hassasiyeti bulunan ekip için çıkarılan, haram olan şeylere yatırım yapmayan fon türüdür. Yani sadece kira sertifikası, katılma hesabı ve kıymetli madenlere yatırım yapar.

7.Değişken Şemsiye Fon

Hiç bir sınıf altında değerlendirilemeyen fon ekibi burda yer alır. Genelde risk seviyesi yüksek fonlar buradadır. Risk seviyesi yüksek olduğu için karı yüksek olabileceği kadar zararı da yüksek olabilir.

8.Serbest Şemsiye Fon

Adında serbest yazıyor ama zengin tayfaya satılan fon türüdür bu. Bu serbest fon grubu yalnızca nitelikli yatırımcıya satılabilir. Yamulmuyorsam nitelikli yatırımcı minimum 1.000.000 TL kadar yatırımı olan kişilerdir.

Fakir işi değildir anlayacağınız. Benim hiç bu kadar param olmadığı için (fakirim ben de) neye yatırım yapılır, giderleri nedir ne değildir pek bilgim yok.

Nasıl Fon Seçeceğim?

Bu kadar teorik bilgiden sonra işin esaslı kısımlarına gelelim. Fonu nasıl seçeceksiniz.

Abi bu yine sizin risk algınıza göre değişir. Yani portföyünü nasıl yönettiğine göre.

Mesela ben kendimden örnek vereyim.

Ben döviz yatırımı, borsa yatırımı, altın yatırımı, değerli metal yatırımını ve TL cinsi borçlanma araçları yatırımını kendim manuel yönetmekteyim. Yılların verdiği birikim ve acı tecrübelerle oluşturduğum bir yatırım modelim var. Bunu fona bırakmıyorum.

Ancak forexe yeminli olduğumu söylemiştim bir kaç yazımda. Sebeplerini de Forex Yatırımı yazımdan okursunuz.(Reklamlar).  Yatırımını yalnızca Forexte yapabileceğim ya da normalde inanılmaz vaktimi alacak yatırımları fonda yapmaya çalışıyorum.

Neler var derseniz? Yurt dışındaki hisseleri mesela fondan alıyorum. Bir de petrol emtiası yatırımını forexte yapmak yerine petrole endeksli bir fondan katılım payı alıyorum.

Özetle bu tamamen sizin portföy yönetim şeklinize bağlı. Yani illa yatırım fonu üzerinden yatırım yapmak zorunda değilsiniz. Dediğim üzere yatırım fonu denen şey zaten piyasadaki menkul kıymetlere yatırım yapan bir şey.

Sonuç

Ha benim gördüğüm şu. Kardeşim ben yatırımın kaydını kuydunu tutmakla uğraşamam, ne dövizi ne borsası benim hiç bir şeye vaktim yok diyen grubun esaslı yatırım aracıdır yatırım fonu. Yani bana sorarsanız Türkiye’de mevcut finansal okur yazarlık seviyesine göre en fazla yatırımcısı olması gereken yatırım aracıdır. Gel gör ki ülkede herkes kendini George Soros, daha mütevazi kesim Warren Buffet zannettiği için pek ilgi görmüyor bu fonlar.

Benim sizlere naçizane tavsiyem bir gün kendinizi bir kenara çekip konuşun (sonra size deli desinler ehehehehe). Sen yatırım işini yönetecek finansal bilgi birikimine sahip misin? Bu sorumluluğu taşıyacak psikolojiye sahip misin şeklinde. Buna göre karar alın. Yani ciddi ciddi bu durumu sorgulayın. 

Her yazımda bahsettiğim üzere yatırım dünyasının şakası yoktur. Yaptığınız her bir hata size ciddi tutarlar olarak geri döner. Hemen hem de. Öyle ağlanıp sızlanmanızında bir çaresi yok. Benim hayatım bunun örnekleri ile doludur.(bknz. Borsa Manipülasyonu-Acı Bir Manipülasyon Hikayesi)

Yani yatırım yapacağım daha çok kazanacağım derken eldeki kuştan olmanız (şu daldakinden iyi olan) işten bile değildir. Paranızla rezil olursunuz. 

Bu durumları engellemek için kendinizi iyi dinleyin.Tüm portföyünüzü kendiniz de yönetebilirsiniz fon da alabilirsiniz. Bunlar size kalmış.

Tüm yatırımlarınızda kazançlı çıkmanız dileğiyle…