Yatırım

Temel Analiz Nasıl Yapılır ?

Efenim bu yazımızda konumuz borsa yatırımlarında çok işinize yarayacak, dönem dönem trading stratejilerinizde sizlere rehber olabilecek temel analiz ve temel analiz nasıl yapılır meselesi. Yazımızda temel analiz nasıl yapılır ve nedir meselesinden başlayıp tek tek temel analiz nasıl yapılır aşamalarını görüp ders vereceğiz.

Okuyucularım için önemli bir not bırakayım. Biliyorsunuz hem teknik analiz yazımda hem de bilanço analizi ve gelir tablosu yazımda analizlerin geçmiş verilerden hareketle geleceği tahmin etmeye yönelik olduğunu söylemiştim. İşte burada tam tersi gelecek tahminini esas alıp firmanın mevcut durumuna geliyoruz. Yani temel analiz nasıl yapılır diyorsanız burada analizi tersten yapıyoruz.

temel-analiz-nasil-yapilir

Temel Analiz Nedir?

Temel analiz nasıl yapılır meselesine girmeden bilmeniz gereken şudur: temel analiz yatırım yapacağınız şirketin dünya, ülke ve sektör içerisindeki yerini, ortakların durumunu, sektörün ve ülkenin geleceğini, şirketin mevcut vaziyetini anlatan bir analiz tipidir. Teknik analiz gibi size hangi seviyeden alım yapılacağını göstermez.

Temel analiz bilanço ya da gelir tablosu analizi gibi net bir fiyat da ortaya koymaz. Değer yatırımı kavramının temelini temel analiz oluşturur. Eğer değer yatırımı yapmak istiyorsanız öğrenmeniz gereken ilk şey temel analiz nasıl yapılır meselesidir.

Ancak tekrar belirtmek gerekir ki temel analiz size şu seviyeden al, bu seviyeden bırak, şu kadar kar hedefimiz var gibi trade temelli bir sonuç vermez. Bunu hem temel analiz yaparken hem de portföyünüzde temel analizle tuttuğunuz hisseleri değerlendirirken unutmayınız.

Temel Analiz Nasıl Yapılır ?

Temel analiz aşamalarını inceleyeceğimiz bu başlıkta 4 ana başlıkta değerlendirme yapılacak olduğundan sürecin karışmaması adına ve kriter ağırlıklarını iyi değerlendirmek adına bir sıralama yapalım. Analiz aşağıdaki sıralamaya göre yapılır ve elde edilen veriler geleceğe ışık tutması adına bir arada değerlendirlir.

  • Dünya Ekonomisi Analizi
  • Ülke Ekonomisi Analizi
  • Sektör Analizi
  • Firma Analizi

Efenim borsada bir hisse satın alacağınızı düşünelim. Bu hisseyi değer yatırımı ya da temettü yatırımı maksatlı alacağız. Yani oldukça uzun vadeli bir yatırım planlıyoruz. Dolayısıyla fiyat endişemiz pek bulunmuyor. Hedefimiz altın yatırımında olduğu üzere ortalama maliyet mantığı ile ilerlemek ve bileşik getirinin etikisinden faydalanarak portföyümüzü büyütmek. Bu kapsamda ilerleyen vadede hisse yatırımcılar arasında patlayınca hisseyi bırakacağız hedefimiz de bu şekilde.

Dünya Ekonomisi Analizi

Öncelikle dünya ekonomisinin mevcut durumunu göz önüne alıyoruz. Şu sorulara cevap bulmak önemli.

  • Dünyada ekonomik göstergeler nasıl seyrediyor?
  • Hangi coğrafyalarda politik gerginlikler var?
  • Bu politik gerginliklerin patlama aşaması ne olabilir?
  • Dünyanın politik anlamda hassas olduğu noktalar neler?
  • Hangi ekonomiler dünyanın en büyük ekonomileri ve bu ekonomilerin hassas olan kısımları neler?
  • Merkez bankaları ne şekilde politika izliyor?
  • Siyah kuğu olarak nitelendirdiğimiz finans piyasasının hassas karnı olan özel sektör ve kamu borcu sorunları ile pandemi gibi konular gerçekleşmesi halinde nasıl bir gelecek bekliyoruz.
  • Tüm bu unsurlar benim yatırım yapacağım hisseyi nasıl etkiler?

Gibi sorulara yanıt veriyorsunuz.

Ülke Ekonomisi Analizi

Yukarda dünya ekonomisi analizinden sonra ülke ekonomisine ilişkin aşağıdaki sorulara yanıt vermemiz önemli.

  • Yakın dönemde politik bir gerginlik bekliyor muyuz?
  • Kamu daha çok hangi sektörlere yatırım yapıyor ve hangi sektörlere teşvik veriyor?
  • Ülkenin makro ekonomik göstergeleri ne durumda?
  • Kur riski ve faiz riski taşıyan şirketler için önümüzdeki dönemde ciddi bir risk görünüyor mu?
  • Kriz beklentisi ne vaziyette?
  • Ülkenin dış dünya yatırımcıları nezdinde risk yaratan ve ana akım ekonomilerce yaptırım uygulanabilecek bir vaziyeti var mı?
  • Ülke içi beklentiler sizin hissenizi nasıl etkiler?

Bu sorulara ilişkin yanıtlarımızı da bir kenara not edip sektör analizi aşamasına geçebiliriz.

Sektör Analizi

Sektör analizi ise yatırım yapmak istediğimiz sektöre özgü olacak. Yine listemizi düzelim.

  • Sektörün lider firmaları kimler ve pazar payları neler?
  • Piyasayı domine eden bir kamu ajanı var mı?
  • Sektörün genel dünya ekonomisi içerisinde geleceği nasıl?
  • Sektörün ülke içerisinde geleceği nasıl?
  • Sektör baby sektör mü yoksa halihazırda oturmuş piyasası bulunan bir sektör mü?
  • Hangi koşullar oluşursa sektör ilerleyen vadede çok gelişebilir?
  • Hangi koşullar oluşursa sektör silinir?
  • Sektörün devamlılık durumu nedir?
  • Sektörün piyasa yapısı nasıl? (Tekel, oligopol, rekabetçi oligopol)
  • Sektörün üretim/satış maliyetlerini en fazla etkileyen kalem hangisi?
  • Sektöre yönelik kamunun teşvik adımı var mı?

Sektöre ilişkin bu sorulara yanıt verdikten sonra ise firmaya özgü temel analiz kısmına geçeceğiz.

Firma Analizi

Firma analiz kısmımız iki ana başlıktan oluşuyor. Finansal tabloların analizi ve finansal olmayan bilgilerin analizi şeklinde. Firma analizinde finansal tabloların analizi diye bir bölüm koydum ancak bu bölüm mevcut yatırım kararınızda çok etkili olmamalı. Daha fazla ağırlığı finansal olmayan bilgilerin analizi kısmına vermeniz gerekir.

Ulan madem öyle bir durum var niye finansal tablo analizi koyuyorsun diyebilirsiniz ki bu hakkınız. Burada esas maksadımız firmanın gol yiyebileceği hassas noktalarını tespit ederek olası bir sıkıntı halinde yatırım alternatifi oluşturmak ya da portföy içerisindeki yerini değiştirmek diyebiliriz.

Finansal Tablolarının Analizi

Finansal tablolar analizi kısmında bir mali tablo analizi yapmayacağız. Burada esas hedefimiz firmanın hassas noktalarını tespit etmek ve bu doğrultuda hareket etmektir. Dolayısıyla ortalama bir mali tablo analizinden daha farklı şeylere bakacağız. Yine listeleyelim:

  • Maddi olmayan duran varlıkların bilanço içerisinde ağırlığı
  • Öz kaynak gücü ve borçluluk oranlarının genel gidişatı
  • Firma borçlarının hangi para biriminden olduğu
  • Firma gelir tablosuna yatay bakış ve firmanın satışlarının borç artışına nazaran artıp artmadığı
  • Firmanın gelirlerinin ne kadarının ihracattan meydana geldiği
  • Firmanın kur riskinin bulunup bulunmadığı
  • Kur riski var ise hedge edilip edilmediği ve kur riskinin toplam faaliyet içerisindeki payı
  • Firmanın mevcut durumda faaliyet gelirlerinin finansman giderlerini karşılayıp karşılamadığı (ebitda demedim dikkat edersen)
  • Maddi duran varlıkların en son ne zaman değerlendiği
  • Firmanın mevcut gelir tablosu ve karlılıklarının gelecek dönemlere enflasyon oranından arındırılarak üç senaryo halinde indirgenmiş nakit akımları tekniği (benim en sevdiğim olduğu için) kullanılarak senaryo yapılması ve mevcut hisse başı f/k oranı ile pd/dd lerin gözlemlenmesi
Finansal Olmayan Bilgilerin Analizi

Temel analiz nasıl yapılır yazısının ve gerçekten temel analizin en kritik kısmı bu bölüm. Hiç tatava yapmaya gerek yok. Direk listeye geçiyorum.

  • Firma ortaklarının daha evvelce karıştığı magazinel ya da adli bir vaka var mı?
  • Firma ortakları hisse operasyoncusu dediğimiz manipülatorlerden mi?
  • Ortaklar kaç yıldır firmadalar ve firma ne zamandır beri faaliyette
  • Ortakların eğitim düzeyi şirketin büyümesi halinde bu büyümeyi kaldırabilecek kapasite de mi?
  • Aile firması mı kurumsal firma mı?
  • Firmanın bulunduğu sektör gelecek vaadeden bir sektör mü?
  • Firmanın bulunduğu sektör inovasyona açık mı? Ana faaliyet döngüsü yeniliğe uygun mu?
  • Firma piyasada yenilikçi bir ürün üretmiş ya da hizmet gerçekleştirmiş mi?
  • Firma mevcut kadrosu ile yenilikçi ürünler geliştirebilir mi?
  • Firmanın ar-ge harcaması bulunuyor mu? Ya da bu yönde bir çalışması var mı?
  • Firmanın yönetim kademesindekilerin eğitim düzeyi ve piyasa tecrübesi nedir?
  • Firma temettü dağıtıyor mu? Dağıtmaya devam edecek mi?

Bu sorulara doğru yanıt vermek çok önemli. bu aşamada bu hisseye yatırım yapmak için değil gerçekten siz olsaydınız ve bu adamlar sizden borç para isteseydi siz bu firmaya ortak olur muydunuz? Bu soruya da doğru düzgün cevap verebiliyorsanız o zaman uzun vadeli düşünmeye başlayabilirsiniz.

Sonuç

Temel analiz nasıl yapılır öğrendiğimize göre gelelim mevcut piyasada işleyişin nasıl olduğuna. Efenim temel analiz raporlarının bir çakmasını aracı kurumların portföye hisse ekle/tut/al/nötr tavsiyelerinde görebiliriz. Ulan hıyar ağası yazının başında temel analiz hisseyi şu seviyeden al demez demedin mi diye içinizden çemkirdiğinizi biliyorum. Zaten halen demiyor. Aracı kurumların raporları temel analiz raporunun mali analiz bölümüdür. Dolayısıyla tam anlamıyla temel analiz raporu değildir.

Ancak siz o bölümleri alıp firmanın mevcut durumunu öğrenmek adına kullanabilirsiniz. Portföye ekle, tut ve nötr tavsiyeleri ise firmanın mevcut fiyatlarına göre yapılan ve trade konu olan kısımdır. Değer yatırımlık hisseler ile tradelik hisseleri ayrı tutmanız gerektiğini söylemiştim.

Temel analize konu olan bir hisse için hedef fiyat ya da hedef zaman konulmaz. Analize konu olan hisselerde hedefimiz niş, geleceği parlak olan, ancak yönetimi ve bilançosu ile gelir tablosu güven veren firmalar olması gerektiği sanırım bu yazımız ile iyice anlaşılmıştır. Temel analiz geleceğe atılan bir bakış açısı diyebiliriz.

Esen kalın efenim.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.