İşletmelerde Faiz Riski Nedir?

Efenim bu yazımızda konumuz faiz riski nedir meselesi. Şimdi literatürde faiz riski sadece bankalar için kullanılır ve bankaların faaliyetleri sırasında karşılaştığı bir risk türü olarak belirtilir. Ancak güzel ülkemizin kaynak sorunu  kamudan tutun bütün işletmelere sirayet etmiş olduğundan ve borç almadan büyüyemediğimizden artık işletmeler için de bu konuyu konuşmanın ve tartışmanın zamanı gelmiştir.

Yazımızda faiz riski nedir sorusunu önce bankalar için izah edeceğiz ve bankaların faiz riski nedir nasıl hedge edilir yöntemlerini anlatacağız. Devam eden süreçte ise işletmeler için faiz riski nedir ve nasıl hedge edilir kısmını izah edeceğiz. Yazının bankalar kısmı rutin her yerde bulabileceğiniz bilgiler içerir. Faiz riski nedir yazımızda esas hedefimiz işletmelerin faiz riskini yönetmesine alternatifler üretmektir. Keyifli okumalar dilerim.

Faiz Riski Nedir (Bankalar)

Banka nasıl para kazanır yazımda bir bankanın önce mevduat topladığını bu toplanan mevduatın ise vadesinin kısa süreli olduğunu ve ortalama 90 günde bir faiz oranının yenilendiğini izah etmiştim. Bankaların bilançosunda aktif tarafta ise mevduat ve muhtelif kaynaklar ile edinilen bu paranın kredi olarak verildiğini ve vadesinin genelde kaynaklardan daha uzun süreli olduğunu belirtmiştim.

İşte bu aradaki farka yani krediler ve mevduatlar arasındaki vade yenilenme farkına faiz riski denilmektedir.

Bir banka yönettiğinizi düşünelim. 100 TL mevduat topladınız ve 3 ay vadeli bağladınız. Faiz oranı da %10 olsun. Bu 100 TL yi alıp kredi verelim. Verdiğimiz kredi konut kredisi yani 120 ay vadeli ve faiz oranı da %15 olsun.

3 ay sonra, yani mevduat vadesinin yenilenme tarihi geldiğinde ülkede kronik sorunlarımızdan birisi olan enflasyon sorunu hortladı ve merkez bankası radikal bir karar alarak politika faizini 800 bps arttırdı diyelim ki bu da  %8 faiz artışı demektir.

Şu an şöyle bir durumunuz var. Mevduat bağlamışsınız 100 TL ve faizi %18. Kredi vermişsiniz 100 TL ve faizi %10. Yani bizim bankacılık dünyasında net faiz marjı dediğimiz oran -%8. Yani şu an %8 zarar yazıyorsunuz verdiğiniz krediden. Bir banka böyle zarar yazar zaten. Anlayacağınız beyaz bayrağı çekmeye az kaldı. 

Eğer bu durum uzun sürer ve siz bu riski hedge etmez iseniz zararlar sermayenizi yiyip bitirdiğinde likidite krizine girip batarsınız ki bu duruma en güzel örneklerden birisi demirbankın batış hikayesidir.

Bankalar Faiz Riskini Nasıl Hedge Eder?

Faiz riski bankacılık faaliyetinin ortaya çıkardığı olağan bir risktir. Bankalar bunu hedge etmek için aktiflerinin vadesini kısaltacak şekilde tahvil, bono ve kasalarında nakit (TCMB’ye gecelik repo edilir genelde) tutarlar. Bir yandan da konut kredileri gibi kredilerin vadelerini ortalamada düşürmek için ticari kredilerde ağırlık verip kısa vadeli ya da değişken faiz oranlı krediler vermeye çalışırlar.

Aktif tarafta bunlar olurken pasif tarafta mevduat vadeleri uzatılmaya gayret edilir. Yine buna ek olarak pos cihazı, çek ve senet ödemelerinden pay alınması gibi ürünlerin arttırılması ile vadesiz kaynaklar arttırılmaya çalışılır. Yine bunun yanında kaynak çeşitlendirmesi dediğimiz mevduat dışı kaynaklar kalemi ile yurt dışından finansman temin edilmeye çalışılır.

9’lu nazım hesaplarda ise swap işlemleri yapılır. Swap yazımda en ince detayına kadar olmakla birlikte Türk bankaları hem kur hem faiz riski taşıdığından C-IRS dediğimiz çapraz para ve faiz swapı yapılmaya gayret edilir.

Faiz Riski Nedir (Şirketler)

Gelelim yazının ana temasını ve hedefini oluşturuna şirketler için faiz riski nedir meselesine. Efenim bu konuyu iyice idrak edebilmek için Türk ticaret düzeni ve yapısına kısaca değinip riski izah edeceğiz.

Ortalama bir Türk perakende ticaret ya da toptan ticaret firmasında temel sorun kaynak eksikliğidir. Bu sorun ise 320 satıcılar ve alınan çekler hesabı ile çözülmeye çalışılır. Günün sonunda herkes bu yöntemi izlediğinden ortalama bir Türk firmasında bilançonun aktifinin Alıcılar ve Stoklar  kalemlerinden meydana geldiğini, bilançonun pasifinin ise Satıcılar ve Krediler kalemlerinden meydana geldiğini görürsünüz.

Sektörüne göre değişmekle birlikte şayet bir sektörde nakit kullanımında iskonto fazla ise krediler ağırlıklı iken böyle bir iskonto yok ise satıcılar kalemi ağır basar. Yine firma yeterince güçlü ise satıcılar kalemleri ile aktif bacağının finanse edildiğini görürsünüz. Ancak firmayı finanse eden satıcılar da günün sonunda bir bankadan borçlandığından bu borçların içerisine vade farkı koyar. Yani kredi faizini sattığı mala yansıtır ki o maliyet doğrudan size geçmiş olur.

İşte bu şeraitte bir işletme için faiz riski nedir dersek kredi ve satıcılar finansmanında yaşanan maliyet artışının alıcılar ve satışlar kalemine yansıtılamaması durumudur.

İşletmede faiz riski nedir: işletmeyi nakit yoksunluğuna sürükleyip uzun süre bu durumun devam etmesi halinde sermayesini tüketerek batmasına sebep olan bir unsurdur. 

Şirketler Faiz Riskini Nasıl Hedge Etmeli?

Güzel güzel anlattık buraya kadar. Anlattıklarımızdan aslında faiz riski nedir meselesinin tüccarın tahsil edemediği alacakları ile vadeli ödemesi gereken borçları arasındaki faaliyet döngüsünden kaynaklanan nakit açığını kredi ile karşılamasından ortaya çıktığı net bir şekilde anlaşılmıştır diye temenni ediyorum. Muhtemelen çoğu tüccar da zaten bu durumun farkındadır. Peki bu faiz riski işletmelerde nasıl azaltılır?

Bir tüccarın faiz riskini azaltması için gücü yettiğince yapması gereken şeyler aşağıda sıralı liste halinde verilmiştir.

• Cari hesap çalışılan (alıcılar) müşteriler ile vadeler daraltılmalı
• Alınan çekler ve senetler de vadeler kısaltılmalı
• Satıcılar kaleminden vadeler uzatılmalı
• Verilen çekler ve senetlerde vadeler uzatılmalı
• Ticari kredi ürünlerinden spot kredi dediğimiz ürüne ağırlık verilerek rotatif hastalığından kurtulunmalı.
• Değişken faizli kredi kullanımına son verilmeli.

Nakitsiz kalmayın efenim. Risksiz zamanlar dilerim.