Finans

Tobashi Şeması Nedir?

Efenim bu yazımızda konumuz tipik bir finansal dolandırıcılık yöntemi olan tobashi şeması nedir meselesi.

Tobashi şeması bizim bankacılıkta denetim faaliyetlerinde yakaladığımız tipik bir usulsüzlük tipidir. Ecnebiler bankacılıkta zimmet suçuna temas eden bu hadiseye tobashi şeması nedir olarak eğilmiştir.

Tobashi Şeması Nedir ?

Temel olarak bir yatırım şirketi ya da aracı kurumun herhangi bir müşterisinin hesabından izinsiz olarak para çekilmesi malumunuz sıkıntılıdır. Bu müşteri hesabından alınan para ile müşteriden izinsiz yatırım yapılması, müşterinin bu yatırımından kaynaklanan zararlarını fark etmesi ise skandaldır. Müşteri hesabına baktığında durumu ayıkmasın diye sahte ya da gerçek müşterilerin hesabından para transferi ile işlem yapılması ise tobashi şemasını oluşturur. Ülkemizde bu tarz işlemler nitelikli zimmet diye geçer kanunda.

Tobashi Şeması Örnekleri

Tobashi japonca uçtu anlamına gelmektedir ki sanırım Japon abiler de bu uçmak ifadesini farklı manalarda kullanabiliyorlar.

Efenim yöntemi yukarıda açıkladık. Amaç hesabından para aşırılan müşterilerin işlemleri fark etmelerini engellemek.

Bu işlemlerde 9’lu hesaplar, türev işlemler ya da spv ler kullanılarak müşteri hesabından müşterinin haberi olmadan yapılan ve sonucu zarar olan işlemlerin, zararı fiktif dediğimiz gerçek olmayan işlemler ile önce uçurulur. Bu uçurma sürecinde temenni denetimlere yakalanmayana kadar piyasada işlem yapılmaya devam edilerek müşteri zararının kapatılıp fiktif işlemlerin reeliteye dökülmesi ve zararın kapatılmasıdır.

tobashi-semasi-nedir
Resimde bir Yamaichi Securities nama yazılı hissesi.

Metot 1990’lı yıllarda japon varlık balonu vasıtasıyla ortaya çıkmış olup ilgili dönemde Japonya’nın kayıp 10/20 yılını getiren varlık balonu patlaması ile şirketlerin başvurduğu bir yöntemdir.

Örneklere baktığımızda cosmo menkul kıymetler, yamaichi menkul kıymetler, daiwa menkul kıymetler gibi firmalar bu yöntemi kullanmıştır ve takriben 1 milyar yen zarar tobashi şeması yoluyla gizlenmiştir.

Yamaichi Menkul Kıymetler Skandalı Üzerinden Tobashi Şeması Kullanımı  

Efenim tobashi şeması nedir konusunu kısa bir örnek ile açıklayıp konuyu kapatalım. Japon diyarında bir menkul kıymet firması olan yamaichi menkul kıymetler döneminin hızlı aracı kurumlarından ve yardır yardır piyasada müşteri topluyor. Battığı 1997 senesinde japonyanın en büyük 4. Aracı kurumudur kendileri.

Fakat aslında durum biraz aracı kurumluğu aşıyor. Müşteriler yamaichi menkul kıymetlere nasıl yatırım yapıldığını bilememeleri nedeniyle nakit parayı verip bana para ver kardeşim benim yerime yatırımı sen yap diyorlar.

Yamaichi parayı saçma sapan yerlere gömüyor ve takriben 200 milyar yen zarar giriyor kötü yatırım aracı tercihinden dolayı. Bu arada müşteriler esasen zarar olan pozisyonlarını japon devlet tahvillerine yatırıldı diye biliyorlar. Yani zarardan filan haberleri yok.

Peki bu zarar nasıl gizlendi. İşte bu tobashi şeması nedir sorunuzun cevabıdır. Sistem temel olarak müşterilerin hesaplarında zarar olarak görmedikleri ancak şirket bilançosunda zarar gözüken tutarları bilanço dışına itmeyi hedefliyor.

Japon balonunun patlamasının arefesi plan işlemeye başlıyor. 1992 Ocak ayında Yamaichi Enterprise (girişim) gibi bir yan iştirak kuruyorlar. Sonra bu iştirak adına credit suisse in tokyo şubesinde bir hesap açıtırılıyor iştirake. Tam 200 milyar yen bu hesaba japon devlet tahvili yatırılıyor. 

Şimdi burada işin kritik kısmı şu. Tahvil ya da herhangi bir borsası ya da rayici piyasa değeri olan varlıkların değerlemesi mutat aralıklarla yapılarak değer kazancı ya da kaybı bilançoya kar veya zarar olarak yazılır. İşte bu kapsamda YMK firmasının bu değerlemeleri yapmadığı ve müşteri hesaplarına zararı yansıtmadığı anlaşılıyor.

Y.E. firmasının hesabına aktarılan devlet tahvilleri YMK firmasından geliyor. Aslında nominal olarak bu tahvilin toplam ederi 100 Yen. Ama gerçekte piyasa dalgalanması neticesinde 50 yen’e düşmüş. Fakat YE firması 100 Yen yatırıyor ve YMK firmasının bilançosunda bulunan bu normalde 50 yenlik tahvile 100 yen verilince müşterilerin gerçek zararı ortadan kalkıyor. Zarar bilanço dışına çıkarılıp YE firmasının bilançosuna zarar olarak taşınıyor.

Daha sonra bir kasa bir masa dediğimiz firmalarla yamaichi enterprise arasında yapılan fiktif para transferi ve yamaichi enterprise firmasından yamaichi menkul kıymetler firmasına yapılan fiktif transferler ile aslında zararda olan pozisyonlar karda gibi gösteriliyor.

Nasıl Patladı

Durum 1997 de Toyo Keizai adlı bir japon gazeteci tarafından ortaya çıkarılıyor ve şirket bunu kabul edip kasım 1997 de faaliyetlerini sonlandırıp iflasa açılıyor.

Aslında olayda ilk amaç düşük değerli tahvillerin değerlemesini yapıp zarar açıklamaktansa firmanın faaliyetinin devamı için bunları başka firmaya ederinden fazla satmak. Satıldığında zaman kazanmak ve zarar çıkarılana kadar diğer bilançoda gözükmesini sağlamak. Ancak bu zarar hiç bir zaman kompanse edilemiyor çünkü japon piyasası 90 lı yılların ikinci devresinden beri patlak durumda.

Bu da beyle bir anımdır işte. Tobashi şeması nedir yazımız burada sona erdi efenim. Esen kalınız.

yatirimkurusu

10 yıldır finans sektöründe denetçi, İngilizce biliyor.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
error: İçeriklerin kopyalanması engellenmiştir.