Varlık Barışı Nedir ?

Efenim bu yazımızda konumuz varlık barışı nedir meselesi. Dönem dönem ülkemizde sıklıkla uygulamasını gördüğümüz varlık barışı nedir den başlayıp, tam olarak ne işe yaradığına, faydalı olup olmayacağına ve sonuçlarına dair kapsamlı bir yazı yazalım dedik. Yazıya giriş yapmadan şunu belirtelim: Bu varlık barışı kanunu ülkemizde sıklıkla çıktığı için tek bir yasayı anlatmıyor. Genel kapsamıyla varlık barışı nedir değerlendirmesi yapıyoruz. Ha muhtemelen bu yazı bütün varlık barışı uygulamaları için kapsayıcı bir bilgilendirme yazısı olacaktır.

Varlık Barışı Nedir ?

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yurt dışında bulunan varlıklarını (para, altın, döviz, menkul kıymet, taşınmaz, diğer…) ülkeye getirmek için uygulanan istisnai (lafta istisnai ortalama 5 seneye bir çıkar) bir uygulamadır. Ulan hıyar yurt dışında bulunan parayı pulu getirdi taşınmazı nasıl getirecek diyorsanız onun sebebi şu efenim: Yurt dışında bulunan taşınmazların (gemi, gayrimenkul…) yurt içindeki şirketlerin bilançolarına kayıt edilmesidir. Adam tabi toprağıynan söküp getirmiyor.

Varlık Neden Yurt Dışına Çıkıyor?

Efenim ülkemizdeki şirket sahipleri paraları neden dışarıya çıkarıyor? Birinci sebebi yurt dışında bir şirketinin olması ve o şirketin bu güne kadar elde ettiği kar ve bu kar ile elde edilen varlıkları olabiliyor. Olağan koşullarda yurt dışından Türkiye’ye sokulan unsurlara ilişkin devlet hem vergi incelemesi yapıyor, hem “nereden buldun ülen bu varlığı” diye kara para aklama araştırması yapıyor, hem de vergiye tabi tutuyor. Haliyle adam varlık barışı olmadığı müddetçe parayı sokmaz ülkeye. Çünkü zorlukla kazandığı parayı ülkeye sokarken yine vergi ödeyecek, üstüne bir kalay da suçlu muamelesi yiyecek.

Bir diğer sebebi ise biraz politik. Eğer herhangi bir kişi ülkenin gidişatını iyi görmüyor, politik görüşleri nedeniyle kendisine baskı uygulanacağını mallarının devlet tarafından müsadere altına alınacağını düşünüyor ise bu kazandığı paraları resmi ya da gayri resmi yoldan yurt dışına gönderiyor.

Bazen de yurt dışındaki ülkeler de ülkelerinde yatırım yapılmasına teşvik veriyor. Haliyle ülkemizde istediği ve aradığı teşviki bulamayan iş adamları “ben gidiyom” deyip sermayeyi, parasını neyse verip (vergisini ödeyip) çıkarıyor.

Varlığın yurt dışına taşınmasının sebeplerinden birisi de ülkeler arası gelir vergisi farklılıkları. Efenim Türkiye’de kurumlar vergisi %20 civarı, gelir vergisi de matrahına göre değişiyor %35’lere kadar çıkıyor. Adam şirketten kazandığı parayı cebine koyarken bir %20 vergi ödüyor, sonra bir de geliri var diye %35 daha ödüyor. Dönem dönem liberal iktisadi görüşe sahip hükümetler yurt dışı ülkelerde iktidara geldiğinde hemen kurumlar vergilerini indiriyor, dünyanın teşvikini koyuyor. Bizim içerideki firma da “başlarım ülen vergisine” deyip içerideki faaliyetlerini yurt dışına taşıyor.

Yine bir başka sebep ise kişilerin politik risk dediğimiz kavramı dağıtmak(modern portföy teorisi) maksadıyla servetlerini yabancı varlıklar ile tutmak istemesi.

Kişilerin kendilerinin ya da çocuklarının ilerleyen zamanda orada yaşamak istemesi ya da turizm amacıyla (Miami’de  yazlık vs. gibi) sebebiyle yurt dışında varlık edinmeye çalışması.

Şu da mesela Türkiye’nin borç istatistiklerine ilişkin oldukça ehemmiyet arz eden bir husus. Adam yurt dışında iş yapıyor, zaman içerisinde para kazanıyor. Sonra gidip bu kazandığı paraları nakit teminat göstererek yurt dışından kredi çekiyor ve o şekilde ülkeye sokuyor. Bu durum da aslında bir açıdan ülkenin borçluluk oranını arttırıyor ve verileri olumsuz etkiliyor. Bu da engellenmeye çalışılıyor varlık barışı uygulaması ile.

Varlık Barışı: Genel Özellikleri

• Yurt dışından getirilen paralara vergi incelemesi yapılmaz.
• Yurt dışından getirilen paralara kara para incelemesi yapılmaz.
• Yurt dışından getirilen paralara ilişkin vergi ödenmez (çok cüzi bir miktar talep edilebilir)
• Tasarruf serbestisi  var, yani getirdiğin parayla istediğin şeyi yapabilirsin
• Şirkete para aktardın, normalde firmadan ortağa para geçişinde stopajı yani gelir vergisini alır devlet. Aha bunda almıyor abi.
• Şirkete gayrimenkul ekledin, karlılık artar ama vergi ödemezsin.
• Şirketten bu gayrimenkulü çıkarttın yine vergi ödemezsin.

Normalde Varlık Getirsem Ne Olur?

1. Vergi incelemesi geçirirsin
2. Kara para incelemesi geçirirsin
3. Nereden buldun diye anlatmak için 10 takla atarsın
4. Normal vergi oranından (varlık barışı uygulamasında normal uygulanan vergiden daha az bir vergi oranı uygulanır genelde)

Şimdi bunlarla karşılaşmak mı yoksa varlık barışı beklemek mi? Tercih sizlerin.

Varlık Barışı: Neden İhtiyaç Duyuluyor?

Efenim bunun en baba sebeplerinden birisi ülkede döviz kıtlığı yaşanması. Bu döviz kıtlığının sebeplerini Türkiye’nin dolar sorunu yazımızda kapsamlıca ele aldık. Hemen aktarım mekanizmasını izah edelim: Döviz kıtlığını sürdürülebilir bir biçimde çözecek tek bir şey vardır. Dışarıdan uzun vadeli döviz veya yatırım gelmesi. İşte varlık barışının en temel sebebi budur.

Ha bunun dışında dış borçların yanlış hesaplanıyor olması gibi yan etkileri de vardır bu işlerin. Ancak esas sebep döviz kıtlığıdır. Biz bunları cari açık ve cari açık sorunu yazılarımızda hep anlattık.

Nerden Buldun Yasası İle Varlık Barışı Aynı Mı?

Hayır aynı şey değildir. Varlık barışı yukarıda anlattığım şekildedir. Nerden buldun yasası ise Tansu Çiller döneminde görev yapan Zekeriya Temizel’in icat ettiği bir kanuna istinaden halk arasında söylenen bir sıfattır.

Gelir Vergisi kanunun 82/2. Maddesinde şöyle bir ifade bulunur: ““Bildirilmeyen ve vergisi ödenmeyen bir gelirle tasarruf edildiği tespit edilen mal ve haklar, safi irad olarak kabul edilir.”

Bu şu demek:

(B: Ben, MB: Maliye Bakanlığı)

MB: Huopp yakışıklı, gel hele!!!

B: Geliyom, buyur

MB: senin bu gemi varmış Mersin limanda, ne ayak la bu, sen bu memur maaşıynan nasıl aldın gemi, anlat hele iki üç gemi de biz alak

B: efenim işte faturası da, ata dedemden miras kaldı

MB: tamam inandık ama bunu bildirmemişsin, aha bu %35 verginin makbuzu, aha bu da mal sahipliğinden bu güne kadar bildirmediğin için bu güne kadar işleyen ceza makbuzu, öptüm, kib,  byes. / Faturalar sahte birazdan mali polis seni gelip alacak.

(Temsili konuşmalar, gemim filan yok tabi)

Bu yasa 2003 yılında kaldırıldı. Dolayısıyla günümüzde ülkemizde zaten bir nereden buldun yasası vs. yoktur. Ancak normal koşullarda yurda soktuğunuz nakit, para, taşınmaz vs.’lerde devlet hem vergi hem de kara para incelemesi gerçekleştirir.