Banco Espirito Santo Nasıl Battı?

Efenim malumunuz finansal batışlara ciddi bir ilgim var. Bu yazımızda da konumuz yine bir finansal skandal ve bir bankanın batış hikayesi. Portekiz’in meşhur bankalarından Banco Espirito Santo nasıl battı onu inceleyeceğiz. Banco espirito santo nasıl battı meselesinin önemli bir tarafı da aslında Portekiz Merkez Bankasının yaptığı hamleler ile batık bankadan nasıl minimum zararla kurtarılır dersi verilmesi.

Banco Espirito Santo’yu Tanıyalım

Efenim yazımıza konu banco espirito santo bankası oldukça köklü bir geçmişe sahip. Şirket 1869 senesinde Portekiz’in Lizbon şehrinde kurulmuş bir banka. Ancak tabi başlangıçta tam anlamıyla bankacılıkla iştigal etmiyorlar. Loto, piyango işine ek olarak döviz bürosu faaliyetleri olan şirket daha sonra menkul kıymetler ticareti ile finansal sektörde genişliyor ve nihayet bir süre sonra bankacılığa girişiyor.

Şirketi tanımlamak gerekirse şirket tam bir aile şirketi ve finansal hükümdarlık diyebiliriz. Maaile bankacılık işini yapıyor elemanlar. Dağıldığı yıl olan 2014 senesine kadar Portekiz’de Bankacılığın ağa babası unvanını almış bir bankadır kendileri. Yani o kadar popülerdir. Hiç batmayacak dediğiniz türden. Ama titanic filminden öğrendiğimiz kadarıyla bu kadar da iddialı olmamakta fayda görüyoruz tabi. Firma battığında portekiz’de ki en büyük ikinci bankadır onu da notlarımıza ekleyelim.

Bu arada Portekiz malumunuz Yunanistan gibi Avrupa Birliği ekonomileri arasındaki en zayıf ekonomilerden birisi olması münasebetiyle ülkenin en büyük ikinci bankasının iflas etmesi olayından fena etkilenmiş ve ekonomik göstergeleri sallayacak kadar etki yaratmıştır bankanın batışı. Yani genel anlamda ülkedeki herhangi bir bankanın batması iyi değildir zaten ama ülkenin ikinci büyük bankasının batışı bizim ülkemizi de sallar esasen.

Yine Mi Yan Kuruluş?

Efenim 15 yıl önce İsviçrenin o popo kesen soğuklarında kurulmuş Eurofin Holding diye bir şirketimiz var. Bu şirket genel olarak muhtelif ve yasal para transferleri için kullanılıyor. Bunun yanında Portekiz’in ensesi kalın tayfasının yurt dışındaki varlık yönetimlerine yardımcı oluyor ve danışmanlık yaparak operasyonel işlemlerini tamamlıyor. Şirketin sahibi de Espirito Santo ailesi. Tabi santo ailesi kendi ortak oldukları şirket aracılığı ile ortaklar bu isviçredeki şirkete. İsimleri tek tek görünmüyor. Tipik bir yeni dünya düzeni şirketi yani. Şirket sahibi şirket. Arkasındaki ismi görmeniz mümkün değil.

Bununla birlikte eurofin kendinden gerçekleşen işlemleri gizlemek adına elindeki nakit ile farklı işlere de bulaşıyor. İşleri çeşitlendirmek adına mücevher ticaretinden tutun yatırım bankacılığına ve İngiliz spor kulüplerine finansmana kadar bir çok işe bulaşıyor. 2009 yılında da Espirito Santo ile tüm bağlantısını kesip ailenin ortaklığını sona erdiriyor. Şirketin mevcut sahibi benim olaylardan haberim yok dese de bir şirket sahibinin en büyük iş hacmine sahip müşterisini tanımıyor olma ve bundan haberinin olmama olasılığını siz okurların vicdanına bırakıyorum.

Eurofin’in olayı aslında tamamen bir para transferi gizleme ve santo grubu içi para transferlerini karıştırma görevi gibi görünüyor. Zaten bu tip işlemleri yapmak istiyorsanız özellikle yurt dışından bir banka ile anlaşmak şart. Tertemiz çıkarsınız. Tek bir koşul ile o da savcı soruşturması hariç. Fakat embesil değilseniz şirketlerinizin içini savcı soruşturması başlayana kadar boşaltırsınız. Zaten bunu yapacak kafa yoksa bu işlere başlayamazsınız dahi.

Banco Espirito Santo Nasıl Battı ?

Burada çalıştırılan numaralardan birisi şu. Efenim espirito santo’nun grup firmalarından birisinin paraya ihtiyacı var ve şirketteki hiç bir firmada para yok diyelim.

Malumunuz bir çok ekonomik kriz sonucu ülkelerde az çok ortak bir bankacılık yasası vardır. Bu yasada grup firmalarına kredi vermek yasaklanır. Pamukbank vakası da Türkiye için emsal olmuş ve bankacılık kanuna bu tip bir madde eklenmiştir. Portekiz de de durum böyle.

Hal böyle olunca şöyle bir yönteme gidiliyor. Espirito santo bankası burada devreye giriyor ve bir bono çıkarıyor. Çıkartılan bono Portekiz’de vatandaşlara satılıyor. Bono dan gelen para İsviçre’deki Eurofin’e gönderiliyor ve finansal yatırım olarak gönderiliyor bu paralar. Daha sonra Eurofin firması espirito santo şirketlerinden ihtiyacı olan firmaya parayı çıkartıp operasyonu tamamlıyor.

Başka Bir Metod

Süreç içerisinde kullanılan yöntemlerden biri daha da enteresan. Efenim malumunuz Bankaların genelde emeklilik fonu ( BES diye düşünün ) topladıkları bir sigorta şirketleri olur. Bu sigorta şirketlerinin bu emeklilik fonunu yönetecek adamlara ihtiyacı olduğundan kendileri bu işe girmez. Giderler bir portföy şirketi ile anlaşır ve fonları onlara yönettirirler. İşte burada banka kendi BES sistemlerinin aracılığını yapıp espirito ailesine ait sigorta firmasına para kazandırıyor, daha sonra ise bu biriken sigorta primleri espirito portföy firmasına devrediliyor.

Espirito portföy firması ise espirito yatırım aracı kurumu a.ş. nin çıkarttığı fonlara yatırım yapıyor. Espirito yatırım firmasının çıkarttığı fon ise sadece ve sadece espirito firmasına ait şirketlerin hisselerine ve tahvil ve bonolarına yatırım yapıyor. Tek kelimeyle mükemmel bir kapalı sistem. Tek dış katılımcı var o da gariban yatırımcılar. Paranın tek aktığı yer ise Espirito ailesi. Gerçekten bu işi becermek ciddi bir beyin ister.

Olaylar Ayyuka Çıkıyor

Bu süreçte bir Fransız bankasının uyum birimi çalışanı durumu fark ediyor ve şüphelenip amirlerine bildirince Fransız bankası Eurofin’den espirito santo grup firmalarına tüm para transferleri durduruluyor. Swift yazımda uluslararası para transferinin sıkıntılı olduğunu anlatmıştım. İşte tam da bu yüzden esasen.

Eurofin’in büyüklüğünü anlayın diye yazıyorum. Toplam portföy büyüklüğü 1,6 milyar USD olan bir şirket bu.

Olaylar Portekiz de konuşulmaya başlayınca Eurofin firması kendilerinin Espirito santo grubundan tamamen bağımsız olduğunu, bu iddia sahiplerinin iddialarını kanıtlamakla mükellef olduklarını beyan eden bir açıklama yapıyor. Açıklamada espirito santo grubu ile işlerin yoğunluğunun fazla olduğu kabul ediliyor ama grup ilişkimiz yok deniyor ve işlemlerin tamamının yasaya uygun olduğu belirtiliyor.

Bir Yöntem Daha Peydah Oldu

Yöntemlerden bir başkası da şöyle: Efenim kara para aklamanın popüler olduğu British- Virgin Adalarında mukim iki tane firma var. Bu firmalar fonlarını Eurofin’e devrediyor yönetmesi için. Bu iki firmanın Eurofin’e aktardığı paraların tümü espirito santo şirketlerine sorgusuz sualsiz yatırılıyor. Sonra dönüp bu firmalara bakıldığında fark ediliyor ki iki firma eurofin firmasına devretmedikleri paralar ile de yani normalde de espirito ailesinin firmalarına fon veriyormuş. Bak bak olaylara gel.

Hatta araştırmalar biraz daha derinleştirilince fark ediliyor ki aslında Banco Espirito Santo’nun likidite riski ne zaman artsa, faiz riski ne zaman kudursa ve paraya ihtiyacı olsa ona destek atan tek bir firma var. O da Bu virgin adalarındaki firmalardan birisi. Bu tip durumlarda banka hemen bono çıkarıyor, bu firmada gelip hemen bonoları alıyor ve nakit akışı toparlanıyor.

Abi Topa Giriyor

Neyse yöntemler böyle giderken dedikodular da artınca Bank Of Portugal (Portekiz Merkez Bankası ) KPMG’yi iddiaları araştırmak ile görevlendiriyor. KPMG’de kaynağını tespit edemediğimiz ve bizden gizlenen çeşitli muhasebesel işlemler var ve bunların kanunlara uyduğuna dair şüphelerimiz var diyor.

Bu raporun hemen akabinde ise ailenin ana şirketi olan Espirito Santo İnternational firması iflas masasına başvuruyor.

İflasa başvurulmasını müteakip Banco Espirito Santo bilançoyu bir açıklıyor ki leş oğlu leş. Tam 1,7 milyar Euro zarar var böyle kol gibi. Sonra zararın sebepleri bir araştırılıyor. Bu da bankanın müşterilerine alım garantisi verdiği bono ve tahvillerden oluşuyor.

Peki kim çıkardı bu bono ve tahvilleri ? Çıkan tahvil ve bonolara ilişkin müşteriler toplu halde bankanın alım garantisi hakkını kullanmış ve bonoları bankaya iade etmiş, sonra da banka bu bonolar değerlenince tamamının zarar niteliğinde olduğuna karar vermiş. Bingo : Esprito Santo grup şirketleri. Ana firma batınca tüm firmalar iflasa açılmış ve tahvil bonoların hepsi zarar yazmış.

Bu arada garibim Venezuella devlet petrol şirketi de bu firmaya güvenip tam 365 milyon USD’lik tahvil almışlar. Onlarda çöp babacım geçmiş olsun.

Portekiz devleti ülkesindeki en büyük ikinci bankanın batışını seyretmeyeyim diyor. Demirbank vakası gibi olmasın diye kolları sıvayan Portekizli yetkililer hemen Avrupa Birliğine gidip önce biraz nakit sağlıyorlar. Parayı alan bankadaki elemanlar aileyi kurtarmasın ve saçma sapan işlere karışmasın diye de bankayı ikiye ayırıyorlar. 2008 krizinin bir icadı olan kötü banka-iyi banka yapıp, iyi bankaya fonlama sağlıyorlar ve normal müşterileri iyi bankaya transfer ediyorlar. Bu bankaya hücum krizini ciddi oranda hafifletiyor ve aslına bakarsanız Portekizliler bu krizi gayet iyi yönetiyor. Bu arada denk gelirse bilin yeni bankanın adı Novo Banco.

Banco espirito santo nasıl battı yazımızın sonuna geldik efenim. Esen kalınız.