Merkez Bankası Politikaları Anlama ve Yatırımlarda Kullanma Kılavuzu
Efenim bu yazımızda konumuz merkez bankası politikaları nı anlamak. Merkez bankası politikaları içinde kullandığı hangi araç hangi işe yarar, hangisi daha etkilidir?,merkez bankası politikaları nın piyasadaki yatırım araçlarına etkisi ne olur? Gibi sorulara cevap vermeye çalışacağız.
Bu yazımı okumadan evvel sizlere tavsiyem yine platformda yazmış olduğum el emeği göz nuru yazılarımı okumanız. Hemen alta bırakıyorum:
Bir Haftalık Vadeli Repo Faizi
MB Faizleri İzleme Aracı
Merkez Bankası Ne İş Yapar?
Ülkesine göre değişmek kaydıyla ortalama bir merkez bankasının temel görevi enflasyonu zaptetmek suretiyle yerli para biriminin değerini korumak, kollamak ve gözetmek (daha stabil seviyelerde gezinmesini sağlamak, oynaklığı düşürmek) ve finansal piyalasalara derinlik kazandırmak ile bankaların bankası olarak sıkışan bankalar ve piyasalara likidite vermektir.
FED biraz bu tanımlardan ayrışıyor. Çünkü. FED’in işsizlik oranı, enflasyon ve finansal derinlik şeklinde 3 ayrı hedefi bulunur.
Merkez Bankası Politikaları Ne İşe Yarar?
Piyasada sıklıkla atlanan bir husustur bu konu. Efenim devlet meselesi yazımda ve ekonomi yönetimi yazımda detayıyla anlatmışımdır. Bir hükümetin temel görevi halkın cebine daha fazla para sokup iktidarının süresini uzatmaktır. Bunun için uzun vadede bir tane kısa vadede ise iki temel politika aracı vardır.
Uzun vadeli politikalar eğitim sektörüne yapılır ve geri dönüş süresi çok uzun ancak katma değeri çok fazladır. Birçok hükümet (bunu sadece Türkiye için düşünmeyin tüm dünyada böyle bu iş) geri dönüş süresinin uzun olması ve iktidar süresine katkı yerine bilakis bütçeden harcanacak parayı azalttığı için bu tarz yatırımları sevmez.
Kısa vadeli politikalar ise maliye politikası ve para politikasıdır ki ikisini de hükümet yönetir. Şimdi arada çıkıp “yeaa bir merkez bankasının bağımsızlığı vardı” filan derse o kepçük ağzına makro iktisat kitabını geçiririm.
Merkez bankası başkanı atanır. Atanmışın bağımsızlığı olmaz!
İşte bu kısa vade meselesi önemlidir. Merkez bankası politikası kısa vadelidir efenim. Uzun vadede merkez bankası politikası olmaz. En büyük niteliği de kısa vadede cari açık, enflasyon vs gibi ekonomik sorunların çözülmesi için iktidarlara süre vermesidir.
Piyasada bir nevi ağrı kesicidir filan denir ama tam tabiri itibarıyla bir uyuşturucudur.
Misal dolar yükseliyor. Merkezciğim gel buraya canım, bas babacım faizi. Oohhhh tüm damarlara işlesin… tamam nir sonraki krize kadar takıl sen orda. Zaten bu faizle çok değil üç vakte kadar yine krize gireceksin zaten.
Özetle merkez bankası politikası bir çözüm değil geçici ve süre kazandırıcı bir tedavi başlangıç/proaktif müdahale tipidir.
Merkez Bankası Politikaları
Aşağıda detayıyla yazağım, tek tek hangi merkez bankası politikası ne işe yarar detayıyla kalem kalem izah edeceğim ama sizin bilmeniz gereken temel şeyler var.
Merkez bankası politikası içinde neyi uygularsa uygulasın, isterse faizlerle amuda kalkıp swapları havada çarpıştırsın bir temel hedefi vardır:
Para Arzı
Şimdi oturup bunların tek tek aktarım mekanizmasını anlatmaya gerek yok. Buralarda gezindiğinize göre iyi kötü fikir sahibisinizdir zaten. Ya bilmiyorsanız da iu yukardaki linklere tıklayıverin iyi kötü anlatıyoruz…
Yani merkez bankası politikası nihai olarak ya para miktarını kısıp paranın değerini korumayı sağlar ya da para miktarını arttırıp paranın değerini düşürür.
Merkez Bankası Politikalarından Ne Anlamalıyım?
Efenim tek tek yazıyorum politikaları siz kafanızda birleştirirsiniz.
1.Politika Faizi:
Arttırma: parayı azaltma, TL değer kazanması, TL varlıkların artışı
Azaltma:parayı arttırma, TL değer kaybı, TL varlıkların azalışı
2.Gecelik Borç Verme Faizi
Politika faizi ile aynıdır.
3.Gecelik Borç Alma Faizi
Politika faizi ile aynıdır.
*Gecelik borç verme faizi ile borç alma faizi arasındaki farka koridor denir. Temel hedef AOFM’nin bu aralıkta gezinmesidir. Eğer AOFM bu koridor aralığının dışına çıkmış ise marjinal vaziyetler vardır. Piyasada belirsizliği işaret eder. Tehlikelidir.
4.Geç Likidite Penceresi Faizi
Politika faizi ile aynıdır.
5.Bir hafta vadeli repo ihalesi miktarı
Miktarın azalması ya da bir hafta vadeli repo ihalelerinin iptal edilmesi sıkılaştırıcıdır, TL değer kazanması ve TL varlıkların değer kazanması sonucunu verir.
6.Geleneksel Yöntemli Repo İhalesine Başlama
Genelde faiz artışı, TL’nin değerlenmesi ile sonuçlanır. Merkez bankası piyasayı yoklamak maksatlı yapar bu işi. Bir şey deniyorlar da olabilir.
7.Zorunlu Karşılık Oranı
Artması TL faiz artışı ile aynı anlama gelir. TL değerlenir.
8.Rezerv Opsiyon Katsayısı
Artması TL faiz artışı ile aynı anlama gelir. TL değerlenir.
9.Swap Faizi
Swap faizi artması faiz artışı ile aynı anlama gelir. TL değerlenir.
10.Beklenti Yönetimi(Sözlü Yönlendirme)
Merkez bankası burada faiz ya da miktar politikası uygulamadan sözlü olarak beyanda bulunur. Meşhur bir yatırımcı sözü der ki: piyasada beklentiler alınır gerçekleşenler satılır.
İşte bu merkez bankası politikası tamamen buna yöneliktir. Beklenti yaratır. Etkililiği merkez bankasının güvenilirliği yani daha önceki beklenti yönetimi politikalarında sözünü tutup tutmadığına göre değişir.
Konuşma metnine göre bakılır.
Negatif Reel Faiz Ne Anlama Gelir ?
Efenim biz finansçılar merkez bankasının politika faizi ile enflasyon oranını karşılaştırırız. Buna göre geleceği yani ekonomik verileri tahmin etmeye çalışırız. Kimisi bu görüşlerden hareketle yatırım pozisyonları alırken kimileri daha farklı düşünceler içerisine girer. Bir ülke negatif faiz uyguluyorsa önce ülkeye bakarım adam mı diye sonra faize bakarım faiz mi diye…
Bağcılar’dan kopup gelen bu iç dökmenin özeti negatif faiz uygulayan ülkeye bakın demektir. Mesela adamın parası rezerv paradır, o adam negatif faiz uygular. Adam Japonya’dır farklı gerekçeleri vardır o adam negatif reel faiz uygular, adam hiç böyle değildir ama seçime yakın bir vakit kalmıştır, hükümet halkımız kredilensin, borçla refaha kavuşsun, borçlansın der yine negatif reel faiz uygular. Mühim olan negatif faiz uygulamak değil bunun sonuçlarıdır.
Negatif Reel Faizin Sonuçları Nelerdir ?
Efenim yine ülkesine göre değişir ama negatif reel faiz öncelikle yerli para biriminizin değerini düşürür (rezerv para değilse). Yine paranızın değeri düştüğü için ülkedeki toplam mevduatlar içerisinde yerli para birimi oranı azalır ve para politikanız etkinsizleşmeye başlar.
Negatif reel faiz uzun vadede şöyle bir etkiye sebep olur (uzun süre devam ettirilmesi halinde) faiz düşer, kur ve enflasyon yükselir, hazine yerli para birimi ile borçlanamaz -kimse vermek istemez- hazine alternatif olarak bu sorunu çözmek için enflasyona endeksli tahvil ya da dövize endeksli tahvil çıkarabilir, bu durum bütçe açığına sebep olacak ve ülke riskliliğini arttırarak bir borç krizine sebep olacaktır.
En Etkili Merkez Bankası Politikası Hangisidir? Neye Bakayım?
Efenim açık konuşayım. Merkez bankası politikası üzerine bakacağınız çok fazla şey görünüyor ama burada esaslı bir şey var.
Bir kere siz AOFM bakacaksınız. Yani merkez bankası yukardaki politikaların çoğunu çevire çevire kullanır. Sen de takip edeceğim derken feleğini şaşırırsın. Bu gibi durumlarda bakacağın tek şey var ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti. Bir de bunu üfe/tüfe ile karşılatıracaksın.
Bir de merkez bankasının proaktif olup olmadığı. Bunu metinlerinden anlarsın. Merkez bankası mevcut bir sorundan bahsediyorsa o Merkez Bankası kolay kolay öncül hamle yapamaz. Mevcut sorunu çözmeye çalışıyordur. Beklenti de yönetemez. Eğer metinlerinde ağırlıklı kısmı gelecek dönem sorunlarına veriyorsa bu proaktifliği gösterir.
Son dönemde piyasalarda yaygaracı bir ekonomist grubu var. Vay o politika kullanılır mı vay bu politika kullanılır mı, onu yaptı bu anlama gelir, bunu yaptı şu anlama gelir diye. Millette hocam hocam diye dolanıyor altlarında hoşlarına gidiyor köftehorların. Efenim süreci sadeleştirin. Yaygaracılara bakmayın. Sizin takip etmeniz gereken AOFM ne oldu ne olacaktır.
Hiç Senin Dediğin Gibi Olmuyor Hacı
Bir mallık yaptınız ve benim yukarıda çizdiğim tabloyu bir algoritma haline getirip yatırım kararları almaya başladınız.
TCMB ilk toplantısında faiz arttırdı ve siz hemen gidip forexte usdtry sell pozisyona girdiniz. Ama o da ne TL değer kaybediyor.
O zaman ne diyoruz: burası bağcılar, welcome to cehennem, ta ta ta ta….
Unutma: Beklentiler alınır, gerçekleşenler satılır.
Hadi öptüm.
