Front Runing Nedir ? Manipülasyonda Çeşitleme
Herkese selamlar. Bu yazımızda konumuz front running nedir meselesi. Lafı uzatıp durmaya gerek yok bodos dalıyorum.
Bazı kaynaklarda görmüş olduğunuz forex skandalı olayı da front running nedir sorunuzun örnekli bir cevabı. Front running sahada nasıl yapılıyor diyorsanız bir uğrayın oraya.
Front Running Nedir ?
Yabancı kaynaklarda tailgating olarak da nitelendirilen front running, müşterilerin yatırım aracının piyasa fiyatını etkileyecek nispetteki yüklü miktarda alım/satım emirlerinin bilinmesi, bu doğrultuda işlem gerçekleştirilmeden evvel de pozisyon alınarak kar elde edilmeye çalışılmasıdır.
Front Running Örneği
Örneğin bir aracı kurum çalışanısınız. Kallavi şirket ortağı müşterilerinizden birisi sizi aradı. Şirketteki hisselerinin bir kısmını borsaya satış emrini vermenizi söyledi. Hisse de sığ bir hisse senedi olsun ve ortak hissesinin büyük kısmını satıyor olsun diyelim. Yani gayette fiyat düşürücü bir eylem geliyor demek bu.
Siz bu işlemden evvel yani emiri girmeden evvel hemen kendi hesabınızdan bu hissenin açığa satışını emir giriyorsunuz. Sonra da patronun emrini giriyorsunuz. Aha bu yaptığınız front running. Muhtemelen iyi para kazanacaksınız ama SPK da yakında sizi öpecek.
Gördüğünüz üzere front running olayı senin benim gibi alelade yatırımcının yapamayacağı bir manipülasyon çeşididir.
Front Running Türleri
Front running ile ilgili yazı yazmaya forex skandalı yazısını yazarken karar verdim. Bu sırada yaptığım araştırmalarda Türkçe kaynaklarda SPK’nın eski ama mükemmel derecede açıklayıcı olan bir bilgi notu ile karşılaştım. Buradaki bilgilerde ordan derleme(çorlama). SPK front running i 7’ye ayırmış ve bunları basit, bilgi verilen 3. Kişinin front runningi, istem dışı front running, kendi kendine front running, piyasalar arası front running, araştırma tavsiyesi ile bağlantılı front running ve nihayet melez front running olarak sınıflandırmış. Biz de bunlardan bahsedelim biraz.
Basit front runningte işlemi gerçekleştiren broker kimseden emir almadan sadece kendi portföyüne yönelik işlem yapıyor.
Bilgi verilen 3. Kişinin front runningi ise sıklıkla kullanılan bir yöntemmiş. Basit front runninge basit denilmesi ağırına giden broker arkadaşlar yapıyor bu işleri. Bilgi verilen 3. Kişinin front runningi işleminde aracı kurum çalışanı şahıs kendi hesabından değil kendisi ile ilişki kurulamayacak 3. Kişilerin hesabından işlem yapıyor. Tabii ki sebebi SPK’nın öpücüklerinden kaçmak.
Burada diğer yöntemlerden sıyrılan bir yöntem var. O da araştırma raporuna göre front running. Burada araştırma raporu hazırlığı aşamasında olan aracı kurum ya da çalışanı araştırma raporunun olumlu/olumsuz yazılmış olmasına göre pozisyon alıyor ve kar ediyor.
Diğer front running tiplerine girmiyorum. Az çok tahmin edebiliyorsunuz zaten sınıflandırma isimlerinden. Gereksiz uzayacak yazı.
Türkiye’de Örnek Var Mı?
Evet var efenim. Şimdi isim verip rencide etmek istemiyorum. Ancak 2014 senesinde Türkiye’de popüler iki yatırım fonu şirketinin çalışanlarından bazıları (biri şirketin yönetim kurulu üyesi -oha-, biri de portföy yöneticisiymiş) hem kendi adlarına hem de eşleri adına, yatırım fonunun alacağı hisseleri gidip borsada önden toplamışlar. Sonra da satış koyup karı ceplemişler.
Gördüğünüz gibi front running nedir meselesi öyle uzun uzadıya yazılacak bir hadise değil. Konu gayet net. Bununla birlikte front running ile insider trading biraz benziyor. Ancak front runningte bir borsa işleminden önceden haberdar olma varken insider tradingte daha çok yatırım aracına konu olan şey ile ilgili önden bir haber alma var diyebiliriz.
Endeks Front Runningi
Şimdi de bu işin suç olmayan bir versiyonuna bakalım. Biliyorsunuz ETF’ler dünyada pek popüler. Bunlar endekslere yatırım yapıyor. Ve bu fonlar büyük yani baba fonlar. Öyle bir hisseye yatırım yapsa fiyatı kaldırır. Hisseden çıksa fiyatını çakar.
Bu ETF’ler endekslerde de önceden açıklamış oldukları kurallara göre hisseler arasında zıplayabilyorlar. Yani kardeşim biz fon olarak böyle böyle dedik. Endeksi temsilen şu kadar ağırlığı olan hisseleri fona koyacağız. Ya arkadaş iyi de hisselerin endekslerdeki ağırlığı dönem dönem değişiyor. İşte sırf bunu takip eden elemanlar var. Sırf bu endekse giren hisseleri alan adamlar burdan para kazanıyorlar. Bu arada bu suç değil. Çünkü bu bilgiler halka açık bilgiler.
Efenim front running nedir yazımızın sonuna geldik. Esen kalın.
